Babək Azəri hüquqçu, Siyasi mücadilədə nəzəriyyənin əhəmiyyəti

Bizim bütün siaysi davranışlarımız nəzəriyyə əsasında həyata keçir. Bu hesabla demək olar, nəzəriyyə əsas, amma əməl nəzəriyyədən doğan nəticədir.
Elmi nəzəriyyə necə tərif olunur?
Biz gündəlik yaşayışımızda güman və ehtimal əsasında müxtəlif nəzəriyyələr, yəni, fikirlər yürüdüb, onun əsasında əməl edirik. Belə nəzəriyyələr elmi nəzəriyyələrdən köklü şəkildə fərqlənir. Elmi nəzəriyyə -- güman və ehtimal yerinə, müəyyən faktlara və sübutedici sənədlərə əsaslanaraq yaranır.
Bir elmi nəzəriyyənin doğru olduğuna necə şübhə etmək olar?
Bir elmi nəzəriyyənin doğru olmadığını sübut etmək üçün iki yol var:
1.Bir elmi nəzəriyyə iki əsas hissədən ibarət olur. Birinci hissə faktlardan və sübutedici sənədlərdən. İkinci hissə bu müəyyən faktlara və sübutedici sənədlərə dayanıb, məntiq üsulları ilə müəyyən nəticə almadır. Əgər biz müvəffəq olarıqsa bir elmi nəzəriyyədə alınan nəticələrin yanlış olduğunu sübut etməyə, o zaman bu elmi nəzəriyyə etibarın əldən verməlidir və onun yerinə verilən digər yeni nəzəriyyə etibarlı elmi nəzəriyyə sayılmalıdır. Və ya əksinə, digər müvafiq əməldə özünü doğrulda biləcəyinə inandığımız yeni bir elmi nəzəriyyə düşünüb ortaya qoymalıyıq. O zamana qədər ki, bir elmi nəzəriyyədə alınan nəticələrin yanlış olduğunun sübutuna qadir deyilik. O nəzəriyyəni bir elmi nəzəriyyə kimi qəbul etməliyik.
2. Əgər bir elmi nəzəriyyəni əməldə həyata keçirəriksə və əməldə nəticə nəzəriyyə ilə fərqli olsa, bu, o mənadadır ki, nəzəriyyədə alınan nəticələr düzgün deyil. Bu vasitə ilə nəzəriyyə etibarın əldən verəcək. Misal üçün, Albert Eynşteyn bir elmi nəzəriyyə əsasında iddia edirdi ki, zamanın hərəkəti yerə yaxın və yerdən uzaq olanda bir - birindən fərqlənir. Onun fikrincə, yerin yaxınlığında zaman yavaş hərəkət edir. Biz nə qədər yerdən uzaqlaşırıqsa, zamanın hərəkətinin sürəti artır. Bu nəzəriyyəni sınaqdan keçirmək üçün 1962 - ci ildə bir qüllənin altına və başına iki dəqiq işləyən xüsusi saat bağladılar. Sonra bu saatları bir - biri ilə müqayisə edəndə, gördülər ki, qüllənin aşağısına bağlanan saat zamanın yavaş getdiyini göstərib. Bu sınaq göstərdi ki, Eynşteynin elmi nəzəriyyəsi doğrudur. Əgər bu sınaqda alınan nəticənin nəzəriyyə ilə təzadı olsaydı, o zaman, o nəzəriyyə etibarın əldən verəcəkdi. Əlbəttə, bunun bir başqa cəhəti də var. Nə zaman ki, bir elmi nəzəriyyə sınaqdan keçirilir və əməlin nəticəsi nəzəriyyənin düzgün olduğunu sübut edir, o zaman elmi nəzəriyyə danılmaz fakta çevrilir.
Siyasi nəzəriyyənin özəllikləri
Siyasət sahəsində xalis siyasi nəzəriyyə yoxdur. Hər bir siyasi nəzəriyyənin dalında müəyyən mənfəət yatır. Bu mənfəət fərdi, qrup və ya milli mənfəət ola bilər. Hər bir siyasi fikir nə qədər milli mənfəəti nəzərə alarsa, onu fərdi və qrup mənfəətindən üstün tutarsa, o nəzəriyyə bir o qədər humanist və millətin xeyrinə olan nəzəriyyə sayılır. Əksinə, hər hansı nəzəriyyə fərdi və qrup mənfəətlərinə üstünlük verərsə, o, bir o qədər opportinist və qeyri - insani nəzəriyyə hesab olunar.
Siyasət sahəsində opportinizmi humanizmdən necə ayırmaq olar?
Bu işə nail olmaq üçün biz təcrübədən faydalanmalıyıq. Çünki nəzəriyyənin necə olduğu əməldə üzə çıxır. Biz siyasətdə nəzəriyyə ilə bağlı fikri yürüdəndə əsas məqsədimiz toplumun idarə sistemidir. Dünya səviyyəsində toplumun siyasi idarəsi ilə bağlı müxtəlif nəzəriyyələr verilib, ancaq qərb ölkələrində hakim olan idarə sistemi uğurlu olduğun isbata yetirib. Qərbdə hakim olan siyasi sistemlərin 4 əsas təməli var. O təməllər bizim milli azadlıq mücadiləmizin də siyasi nəzəriyyəsində əsas sayılmalıdır. Bu elementlər aşağıdakılardan ibarətdir:
1.Milli hakimiyyət
Tamam təcrübələr nişan verir, bir millət ki, öz milli müqəddəratına hakim olmayıb, o, daim faciəli durum yaşayır. İran təki yerdə azərbaycanlıların milli hakimiyyətinin olmaması, o mənadadır ki, azərbaycanlılar hakim millətin, yəni farsların müstəmləkəsi kimi yaşayacaq.
2.Mənfəət
Gərək hər hansı bir siyasi nəzəriyyədə millətin mənfəəti əsas götürülə. Elə bu günkü dünyada da şahid olduğumuz kimi, müxtəlif ölkələr əxlaq üsullarının əsasında yox, mənfəətləri nöqteyi - nəzərindən əməl edirlər. Misal üçün, İranda 10 - cu dövr prezident seçkilərindən sonra İran rejiminin silahlı qüvvələri, xüsusən, fars məntəqələrində vətəndaşlara qarşı ağlagəlməz vəhşiliklər törətmişdirlər. Ümumi halda fars təşkilatları və bizim bəzi milli fəallarımız farsların hərəkatına "qoşulma nəzəriyyəsini" müdafiə edirdilər. Onların bu nəzəriyyəsində əxlaq üsulu əsas amil sayılırdı və bu əxlaqi sualı ortaya çəkirdilər: Necə ola bilər ki, fars məntəqələrində günahsız insanları öldürürlər, amma azərbaycanlılar susublar? Amma onlar izahat vermirdilər, azərbaycanlıların yaşıl adlı fars hərəkatına qoşulması azərbaycanlılara milli müqəddəratı həll etmək baxımından hansı mənfəəti verəcək?
3.Demokratiya
Demokratiya ilə bağlı bütün təcrübələr nişan verir, bir toplumda ki idarə sistemi qeyri - demokratikdir, o toplum çox faciəli duruma məruz qalır. Onun bariz nümunəsi İranda hakim olan vilayəti - fəqih siyasi sistemidir ki, ancaq İranda yaşayan millətlərə yox, əslində dünya ictimaiyyətinə böyük başağrısı olub. Elə bu səbəbə görə, Güney Azərbaycanın Milli Azadlıq Hərəkatında demokratiya əsas amillərdən sayılır. Elə bu səbəbə görə, hər hansı bir nəzəriyyə nə qədər milli don geyinsə, əgər qeyri - demokratik olsa, onunla kəskin formada müxalif olmalıyıq. Misal üçün, bir neçə nəfər milli fəallardan heç bir demokratik qayda - qanunlara uyğun olmadan özləri yaratdığı müəyyən bir bayrağı Güney Azərbaycanın milli rəmzi kimi təqdim edirlər. Belə qeyri - demokratik nəzəriyyələrə Milli Azadlıq Hərəkatımızda yer verilməməlidir. Bu növ düşüncələr yerindəcə tənqid olunub, təcrid edilməlidir.
4.Elm
Bildiyiniz kimi, qərb ölkələrində iqtisadi artım və inkişaf elm və texnika vasitəsi ilə mümkün olub. Elə bu səbəbə görə, nəzəriyyədə elm amili əsas cəhət sayılır. Misal üçün, İranda yaşıl adlanan hərəkatın rəhbəri Mirhüseyn Musəvinin əsas məqsədi İranda vilayəti - fəqih sistemin qoruyub, bununla da Xomeyninin bir vaxt hakim olduğu parlaq dövrünə qayıtmaq istəyirdi. Vilayəti - fəqih məfkurəsində elm və təxəssüs yerinə, iman əsas götürülür və müəyyən ruhanilər hakim elita sayılırlar. Hər hansı bir nəzəriyyə ki, elmə qarşıdır, bu, o mənadadır ki, bizim Milli Azadlıq Hərəkatımıza qarşıdır. Elə bu səbəbə görə də, bizim Milli Azadlıq Hərəkatımızla farsların yaşıl adlı hərəkatı arasında bir qırmızı xətt var.
Millətin maariflənməsi deyəndə nə başa düşünürük?
Elmi araşdırmalar nişan verir ki, hər hansı bir ölkədə iqtisadi inkişaf və artım millətin maariflənməsinə səbəb olur və toplumun siyasi bilgisini artırır. İqtisadi artım, yəni, sənəti məhsulların istehsalının artması səbəb olur telefon, faks, bilgisayar, televizorun toplumda sayı artsın və informasiya geniş yayılsın.İqtisadi inkişafdan məqsəd toplumda elm və texnikanın səviyyəsini qaldırıb, savadlıların və ali təhsil alanların sayı artıb, adamların cismi və ruhi sağlığı yaxşılaşıb, yeni idarə üsulları toplumda hakim olub və s. Bu ad aparılan amillər iqtisadi inkişaf adlanır və toplumun maariflənməsində əsas rol oynayır. Bu hesabla Güney Azərbaycanda toplum həqiqi mənada o zaman maariflənər ki, milli hakimiyyət bərpa olunub iqtisadi inkişafa və artıma səbəb olar. Biz milli azadlıq mübarizəmizdə insanların maariflənməsindən söhbət edəndə, əsas məqsədimiz ondan ibarətdir ki, millətimizdə bu qədər şüur ola ki, millətçi elitanın rəhbərliyin qəbul edə. Millətçi elitanın da öz yerində belə bir vəzifəsi var ki, Güney Azərbaycanda siyasi narazılığın təmsilçisi olmaq üçün düzgün cəhdləri həyata keçirə.

Brüssel (Brüksel) Dialoq Toplantısından sonra yerdə qalan 5 sorğu! – Eldar Qaradağlı

1. Çox saylı Amsterdam toplantısından sonra az saylı Brüssel Toplantısına necə baxmaq olar?
2. Bu iki ardcıl toplantının bir-birindən fərqliyi nədədir?
3. Bu iki toplantının Azərbaycan Milli Hərəkatına qazancı oldumu?
4. Bu iki toplantıdaki düşüncə toqquşmasının özülündə taktiksalmı yoxsa stratejik görüşlər yatıbdır?
5. Amsterdam və Brüssel toplantılarında Azərbaycanın diaspora və lobbi proqnosları oldumu?

Çox səsli Amsterdam Toplantısının ardınca səssiz Brüssel toplantısı da Azərbaycanın milli-siyasi tarixinə qovuşdu. Ancaq ortada qalan bir çox sorğu oldu. Bu yazının amacı qıssa və konkret olaraq bu sorğuları yanıtlamaqdır.
1. Çox saylı Amsterdam toplantısından sonra az saylı Brüssel Toplantısına necə baxmaq olar?2. Bu iki ardcıl toplantının bir-birindən fərqliyi nədədir?3. Bu iki toplantının Azərbaycan Milli Hərəkatına qazancı oldumu?4. Bu iki toplantıdaki düşüncə toqquşmasının özülündə taktiksalmı yoxsa stratejik görüşlər yatıbdır?5. Amsterdam və Brüssel toplantılarında Azərbaycanın diaspora və lobbi proqnosları oldumu?
Sorğu 1:
Çox saylı Amsterdam toplantısından sonra az saylı Brüssel Toplantısına necə baxmaq olar?
Brüsseldəki havanın Amsterdama görə çox aydın və net olmasının altını cizirəm. Çünki, Brüssel tam anlamıyla dialoq toplantısı deyildir. Amsterdamda gün qonusu dialoq idi. Brüsseldə Amsterdamın əmirlərinin həyata keçirilməsi ilk və son söz idi. Başqa sözlə desək, Amsterdam daha çox geçə oduna gedənlərin toplantısı, Brüssel isə, səhər yola çıxanları qatarı idi. (Atalar sözü: Gecə oduna gedən çox olar, səhər bir açılsın görərik kim gedər, kim qalar!) Brüssel Toplantısının iradəsinə görə, Amsterdam toplantısının 12 madəlik sonuc bildirisinin bir daha danışıqlara verilməsi anlamsız idi. Bu üzdən Brüssel Toplantısının fonksiyonunun Amsterdam ardı olması da, yalnız mekaniksəl anlam daşıyırdı. Belə ki, Bir yeni quruluşun yaranması Brüsselin gündəmində dayanmışdır. Bəzi qurumlar və şəxslərin Büresselin dialoq toplantısı qalması arzusu bu üzdən boşa çıxmışdır. İnhisarçılıqla mübarizə(!?) adına, gəlməyənlər də var idi. Bu qurum və şəxslərə olan sayğımızı bir daha vurğulamaqla Büresseldə olmamaqlarını yalnış bir alğılama hesab edirəm. Bu dostların anti inhisarçı fiqorlarının arxasında ciddiyyəti olmayan məqamlara toxunmamaqdan keçmək olmaz. Yaxına gəlib işin bir tərəfindən yapışmaq yerinə uzaqda durub ələşdirmə tərzilə bir yerə varmaq olmaz! Çoxu millətçilərdən olan bu dostların öz qurumlarına aşırı həssas olmaqları heç belə doğru deyil. Amac partiyaçılıq, qurumçuluq deyil. Ortada əsarətdə olan bir millət varsa, qutsal olan yalnız amacdır. Bu böyüklükdə dərdi duyaraq birlik çabalarına dal çevirməyin mənasını anlamaq mümkün deyildir. Bu dostlarin Brüsseldə olmamasının təməlində gizli bir önyayğını da duymaq olar. Onlar belə düşünürlər ki, kimsələrin təsiri altında qalacaqlar vəya kimsələrin böyüməsi üçün arac olacaqlar. Burada bir sorğu ortaya gəlir. Belə ki, içimizdən olanların böyüməsini əngəlləməklə hansı qurtuluşdan söz açmaq olar? Əcəba, vaxtıyla Dr. Çehrəqanlını sıradan çıxarmağa çalışanların suyu kimin arxına axdı? Bugün Dr. Çehrəqanlı çəkilib evində oturubdur. Bu, yoxsunluğun xeyrini kim gördü? Yazıq o bağvana ki, qışın şaxtasından qurtulmaq üçün hər gün bağının bir ağacını baltalır.
Brüssel toplantısının kişisəl etginliklərdən qorunmasının yolu tanınmış qurum və şəxslərin orda olması idi. İnhisarçılığı bahana tutaraq Brüsselə gəlməyənlərin inhisarçı düşüncələrinə bir göz atalım: “Çün mən bir qurum kimi varam, başqa bir qurumun yaranması mənim iznimlə, mənim etginliyimlə olmalıdır. Yoxsa mən yoxam!” vəya “Güneyin bizdən nə istəyi bir yana qalsın, bizim Güneyə nə verəcəyimizi düşünməliyik!”Altı cizilmiş iki cümlənin mahiyyətinə diqqətlə baxarsaq. Düşüncədə olan bulanıqlığı aydınca görərik. Güneyin dışarıdakılardan birlik istəyinə kimsə qarşı çıxmayır. Ancaq, işə gəlincə qurum və birər səliqələrin üstünlüyü hər şeyi pozur. Nə yazıq ki, Güneyə ağıl verməkdə, məsləhət görməkdə hamı bir-birilə yarışa girmiş durumdadır. Brüssel Toplantısının qayəsi bu dağınaqlığa son qoymaq idi. Bu üzdən, hər hansı səbəbdən bu sonuca hazir olmayanların Brüsseldə yerləri boş göründü. Brüssel bundan daha qalaballıq vəya bundan daha da azsaylı ola bilərdir. Unutmamaq gərəkir ki, hədəf daşıyıcısı olan insanın dəyəri matimatik ölçülərə sığmazdır. Dünyanın ən nəhəng hərəkatının iradələrlə yaranmasını nəzərə alarsaq, Brüssel Toplantısında iradə sərgiləyənləri, milyonlar arzunun nümayəndəsi hesab etmək olar.
Sorğu 2:
Bu iki ardcıl toplantının bir-birindən fəqliyi nə old?
Amsterdam toplantısı qapalı siyasi taktikalar meydanıydı. Amsterdam toplantısının hədəfi yalnızca dialoq olduğu üçün, ortada var olan gizlilik açılmadı. Amsterdamdaki 12 maddəlik ortaq bildiri kağız üzərindən irəli getmədi. Bu üzdən, işdə və əməldə nə kimi ayrıntıların yaranması da qapalı qaldı. Həmin bildirinin Brüsseldəki görəvinin icraçı olmasıyla başlayan çeşidli yozumlar da aydınca görünməyə başladı. Belə ki, Amsterdamda olan ortaq maddələrin Brüsseldəki yozumu dəyişik formalar aldı. Sadə anlamla desək Amsterdamdaki qazanın Brüsseldə qapağı açıldı. Amsterdamda sakin və səssizcə toplantının ortağlığına üstünlük verən gənc düşünürlərin brüsseldəki ulusallıq həssasiyyətləri üzə çıxdı. Amsterdamda iki taktikanın bir arada olmasını düşünənlər, Brüsseldə bunların taktika deyil, stratejik yöntəmli olmasını dərk etdilər. Azərbaycan mərkəzli türkcü düşüncə və İran mərkəzli federal Azərbaycan görüşləri iki qaçırılmaz düşüncə kimi qarşı-qarşıya durdu. Bu sürəc tam toplantınin bir gününü aldı. Sonunda isə, mühafizəkar solçu azərbaycançılıq və çağdaş gənc türkçü azərbaycanlılıq arasında olan düşüncə ayrıntısı aydınca üzə çıxaraq mühafizəkar solçu azərbaycançılıq qurumun dözümsüzlüyü ilə sona çatdı. Brüsseldə bu iki çeşidli düşüncənin barış ortasını axtaranlar böyük əziyyətlərə qatlansalar da, nə yazıq ki, uğursuz qaldılar. Bu ara, Əhməd Obalı bəyin uzun sürəcli TV çabalarının ardından Brüsseldəki tər dökməsi də, mühafizəkar soydaşlar tərəfindən yanıtsız buraxıldı. Bu soydaşların aşırı istəklərindən yalnız kiçik bir bölümünə toxunuram: Bu soydaşların kiçik bir qurum olduqlarına baxmayaraq, hər işin başında olma səyləri, yeni yaranacaq quruma beyin olmaq istəkləri ilgi çəkən idi. Bu soydaşların idialarına zidd olan amatorca bir davranışa işarə etmək məqsədə uyğundur: Seçimlərə aday olma zəmanı, hərkəs özünü vəya adayını tanıtarkən, bu dostlar tərəfindən toplantıya qatılmayan iki soydaşın adaylığı irəli sürüldü. Demokratlığa hayqırı olan bu davranışa etiraz edən toplantı ortaqları adaylıq elan edən şəxs tərəfindən dəli-nəsihətə və qarşı etiraza məruz qaldılar. Toplantı bu totalitar tərzə yol verməyincə bu qurumun toplantını tərk etməsi anlaşıldı. Sözsüz ki, belə davranışlar nəticəsində, toplantıda ağır və olumsuz hava yaranmış oldu. Ancaq, toplantının yüksək iradəsini bu oyunlar poza bilmədi. Toplantı önünə qoyduğu amaca doğru irəlilədi.
Sorğu 3:
Bu iki toplantının Azərbaycan Milli Hərəkatına qazancı oldumu?
İlk başda deməliyəm ki, mən toplantınin iki-üç və hətta neçə aylar ertələnməsindən yanaydım. Səbəbim çox aydındır. Belə bir gərəkən qurumun yaranmasının geniş milli-siyasi kadır tələb etməsini görməməzlikdən gələrsək böyük yalnışlıqdayıq. Brüssel toplantısının daha dayanacaqlı və uzun ömürlü sonuc verməsi üçün təcrübəli və çevrəli milli-siyasi aktivlərin bir araya gəlməsi gərəkirdi. Brüssel buna nail olmadı. Bunun nədəni isə, anlamsız tələskənlik idi. Hal buki, biraz xoşgörü, biraz özveri və bu yolun ağır daşları olan milli-siyasilərin ortaqlaşmasını sağlamaqla bu amaca əl tapmaq çox asan olardı. Nə yazı ki, başda Əhməd Obalı bəy olmaqla bu önəmli işi irəli götürənlər diqqətsiz davrandılar. Nədən Obalı bəy? Burada kimsənin sevinməsinə yer yoxdur. Obalı bəyin son illərdəki aktivliyinin Azərbaycan Milli Hərəkatına olumlu etgisini kimsə dana bilməz! Bu qardaşımızın istər Günazda, istər gənəl alanda verdiyi milli mücadilə hər müddəi üçün bir örnək olmalıdır. Sözsüz ki, Obalı bəyin haqqını verməklə kimsənin haqqı əlindən alınmır. Ancaq, bir misal var ki: “Yalnız ölülər yalnış yapmazlar!”. Yaranmış qurumun /Güney Azərbaycan milli Azadlı Cəbhəsi/ yönətim qurulunun 11+2 əsli və əvəz edici tərkibinə bir tablo kimi baxarsaq işimizin nəqər zor olmasını görəcəyik. Burada kimsəni kiçitmək kimi niyyətimin olmadığını vurğulamaq zorundayam. Bu tablonun içində daha təcrübəli və milli yöntələrə tanış olan bir çoxlarının yeri boşdur. Bu isə, gəlməyənlərin suçudur. Gəlib, çırmalanıb iş görənlərə eşq olsun!.
Brüssel toplantısının ən böyük qələbəsini, onun hədəfə doğru irəliləməsi oldu. Umaram, Brüsseldən çıxan iradənin məhsulu uzun sürəcli olsun. Bu yolda GAMAC öndəliyinin üzərinə düşən çox işlər vardır. Görüşlər, ilişgilər və yeniliklərə yol açmaq bunlardan biridir. Amsterdam və Brüssel kimi dəyərli toplantıların dəvamı üçün sürəkli və ardı kəsilməz dostluq və soydaşlıq ruhu gərəkir. “Biz yarandıq, bir qurum olduq. Kim istərsə, bizə gələr, kim istəməzsə, bizdən deyil.” Kimi əski və yıxıcı zehniyyətlərin bir dəfəlik gömürməsi lazimdir. Belə xəstə zehniyyətlərin yox olması üçün, saxta olmayan plüralizmin gərəkir. Bu yolda, GAMAC-ın Yönətimində yerləşən gənc beyinlərin üzərinə ağır yük düşür. İnanıram ki, gənc beyin sahiblərinin bu yöndəki çabaları sonucsuz qalmayacaqdır.
Azərbaycan Milli Hərəkatının sınırlı ideyasının sınırsız olduğunu hərkəs bilir. Sadə deyimlə, Güneydə, Azərbaycanda, Türklükdə sınırlı olan bu hərəkatın amacını dünya üzərində axtarmaq gərəkir. Azərbaycan Milli Hərəkatının qaynağı və mərkəzi Güneydir. Amma bu hərəkatın fikir sınırı gündən-günə Güneydən çıxır və dünyalaşır. Bu isə, Güneyin və İran adlanan bölgənin talei üçün təkcə yoldur. Açığı, Azərbaycanın Güney sorunu İran içi sorun yox, kürəsəl sorun olmalıdır. Bu, bir bəşəriyyət savaşıdır. Keçmiş 30 ildə, dünyanın iradəsi Güney Afriqa Apartaydını diz çökdürdü. 20-il öncə, Rus sevit sistemi, ardıca federal Yoqoslav klonisi düyna gücü ilə, darmadağın oldu. Bu olaydan sonra, yeni-yeni özgürlüklər meydana gəldi. Ancaq, sona qalmış sümürülənlər arasında hələ də, Biz varıq. Biz, bir dünya varlığı olaraq vəhşilik boyunduruğunda qalan acı gərçəyik. Bizim də, insanlıq haqqımız bir dünya varlığıdır. 35 milyonluq bir toplumun bütün haqlarında uzaqda tutulmasının adını ölkə içi problem adlandırmaq olarmı? Biz, Azərbaycan Milli Hərəkatı,nın dışarı qolunu yaratmalı, onu dünyanın ən dərin siyasət qatmanlarına yendirməliyik. Bunun üçün DAK-lar var, Şuralar var, Partiyalar var, Dərnəklər var, İnsan və milli haqları qoruyan örgütlər var vb. Bunlar varkən, bunların gücünü bir ayara toplayan bir Cəbhənin oluşmasının bu millətə nə ziyanı ola bilərki! Amsterdam və Brüssel bu önəm üçün tariximizə damğasını vurdu. Bunu bacardımı, bacarmadı? Söz qonusu işin niyyətindən gedirsə, bacardı diyə bilərik. Yoxsa, söz qonus, olumsuz nöqtələrin böyütməsilə umudsuzluq yaratmaqsa, onda xəstəliyin dərmanını başqa yerdə aramaq lazimdir!
Amsterdam və Brüssel Azərbaycan Milli Hərəkatının kürəsələşməsi üçün atılan bir addımdır. Kaşki, bu addımlara uğur qatmaq yolunda, Panfaşizmin çəngəsindən uzaqlaşan tanınmış milli-siyasi çəxslər də sorunluluq qəbul etseydilər.
Sorğu 4:
Bu iki toplantıdaki düşüncə toqquşmasının özülündə taktiksalmı yoxsa stratejik görüşlər yatıbdır?
Sözsüz ki, çağdaş Azərbaycan Milli Hərəkatı gənc bir hərəkatdır. Azərbaycanın heç bir tarixsəl qalxışında bugünkü ana fikir axını görünməmişdir. Türk tanıtımı, Azərbaycan Türk Millətinin keçmiş siyasal-sosial ayaqlanmalarında unudulmuş yöntəm olmuş sa da, bugün onun ən sarsılmaz və dəyişməz incisi olmuşdur. Azərbaycanın tarixinin bir bütöv olduğunu gözdən atmamaqla yanaşı Türkmənçay Anlaşmasından sonra bütünlüyünü darbalara vermiş bu tarixin çeşidli – Güney, Quzey, Qarayazı-Borçalı, Dərbənd-Həştərxan, Qarabağ-İrəvan vb.- yöntəmlərini də unutmaq mümkünsüzdür. Özəlliklə, bu arada 200 ilə yaxlaşan bir Güney və Quzey tarix detalları ortadadır. Güney tarixində farsçılıq gələnəyinin böyük alanda yer alınmasını nəzərə almadan bilimsəl baxışa yiyələnmək mümkün deyildir. Bu, siyasal və kültürəl axının Çaldıran yenilgəsindən günümüzədək çəkilməsini gözə alarsaq millətimiz üzərində 500-illik bir basqının olmasını görürük. Çaldıran yenilgəsinin ən iki acısı olan – siyasi mərkəzin Azərbaycandan daşınması və iki qardaş dövlətin din üzündən milli varlıqlarını itirməsilə yanaşı qanlı düşmən durumuna düşməsi- hələ də irqçı düşmən tərəfindən propakanta hədəfi kimi qalmaqdadır. Son 20-ildən üzü bəri Dr. Zehtabi kimi millətçi qocamanların çalışması və gənc kəsimin böyük özveri göstərməsi görünməkdədir. Bu qıssa zaman içində, millətimizin bilimsəl görüşləri olduqca geniş alan almışdır. Artıq, Məşrutə, Xiyabani, Pişəvəri, 29-Bəhmən, Xalq müsəlman kimi kütlə ayaqlanmalarına duyğusal deyil, məntiqsəl araşdırmalar yapılmaqdadır. Həmin yeni baxışların sonucu olaraq May(Xordad) 2006 “Azərbaycan Ulusal Ayaqlanmasına” deyinmək olar. Türkçülük təməlləri üzərində millətimizin milli istiqlal və qurtuluş arzularının tərcümanı olan gənc Güney “Azərbaycan Milli Hərəkatı” yeni çağımızın ulusal inanc hərəkatı olmuşdur.
Ancaq, milli yöntəmdə nəqədər irəliləmə olsa da, üzülərək etiraf etməliyik ki, hələ də, bəzi mühafizəkar sol düşünürlərin bu dəyişikliği qəbul etmə səviyələri donuq olaraq qalmaqdadır. Bunlar üçün, milli-siyasi söyləm, keçmişdəki sol dialoq anlamı kimi alqılanır. Bu dostların dialoqdan anladıqları yalnız sinif və ictimai qatlar çərçivəsində qalmaqdadır. Onlar, 40-50 illik dərin sinif və siyasi təcrübələrinə dayanaraq, gənc milli düşünürlərin saf, təmiz duyğularından istifadə etmək hiləsi irəli sürürlər. Bu robotlaşmış siyasətin altında həm də dərin mənəmlik psikolojusu yatmaqdadır. Özlərini hərkəsdən savadlı, ağıllı, üstün və elit sanan bu cənabların ilginc iddialarından bir örnəyə baxalım: “Mən bir keyfiyyətəm, minlərcə kəmiyyətdən üstünəm. Mən kəmiyyətlərlə uğraşmaqla dəyərli zəmanımı boşa xərcləmərəm!!”. (eyn ifadələr!) Belə düşünürlərə görə, millət anlamıyla kütlə anlamı eyniləşir. Millət kütlə kimi alqılanır. Savadsız, əzgin və özünü tanımaz kütlənin seçim haqqı yoxdur. Yalnız elit düşünər və lider olar. Bu üzdən, düşünür millətdən üstün dayanan aristokratdır!
“Xordad/may” ayaqlanmasından sonra “Azərbaycan Milli Hərəkatı”nın təməl görüşünü oluşduran, Özgür, Bağımsız və Azərbaycan Mərkəzli Türkçü düşüncə özülü daha aydın görünməyə başladı. İrqçı fars dövlətin isə bu tavana qarşı grişimi qat-qat sərtləşdi. Rejim üçün ən qorxunc olay Azərbaycanda yayğınlaşmaqda olan türkçülük və türk yöntəmlikdir. Rejimin bu haqdaki tutumu olduqca doğaldır. Ən azından buna görə ki, var olan irqçı rejim Azərbaycan ayaqlanmasını özü üçün son fəlakət hesab edir və hesabında da yalnış etməyir. Demək, Rejimin Azərbaycana qarşı düşmənçiliyi bəllidir. Ancaq doğal olmayan üzücü bir görüş də ortada vardır. İrqçı dövlət sisteminin 10-cu seçgilərilə başlayan yeni bir rejim içi güc dava ilə yanaşı Güney Azərbaycanın da gündəmində milli-siyasi altirnativləşmə sürəci özünü göstərdi. Rejimin var olan iki rəqib qanadından daha pisinin seçilməsilə haqlı etirazlar baş qaldırdı. Təbriz başda olmaqla Azərbaycan bu mərkəzçi ayaqlanmağa qatılmadı. Başqa anlamla Azərbaycan türklüyü gec bulduğu öz yöntəmini əlindən buraxmaq istəmədi. Azərbaycan bir daha irançılıq yolunda həzinə verməyəcəyini bəlli etdi. Azərbaycan rejimin iç savaşına deyil, öz milli savaşına hazir olacağını göstərdi. Belə olan halda, özümüzdən olan keyfiyyətçi(!) mühafizəkar qələmlər, öz millətini qamçılakən, mərkəzçi Yaşıllar hərəkatına qatılmayan Aərbaycan Milli Hərəkatını geriçilikdə, təcrübəsizlikdə, bir iddə xəyalçı millətçilərin (istiqlalçıların) əlində əsir olmaqda ittiham etdilər. Bu ağalar yazdıqca Azərbaycan Milli Hərəkatı öz düzgün yolunu sürdürdü. Ancaq, bir ürək bolanma ortada qaldı. Atalar demişkən “Milçək murdar eləməz, ürək bulandırar!”
Amsterdamda fikir ixtilafları deyil, səliqə dəyişikliyidir ifadələrinin sıx-sıx qullanılmasına tanıq olduq. Brüssel bu qapalı diplomatik ifadələri üzə çıxardı. Brüssel toplantısı, Azərbaycan aktivistiləri arasında dərin təməl və stratejik düşüncə dəyişikliyinin qacırılmazlığını ortaya qoydu. Hətta daha ötəsi, Brüsseldə istiqlalçıların belə, arasında düşüncə fərqliyi aydınca göründü. Bu görüntü toplantı sonlarında daha netləşdi. Bu plüralizmdir yoxsa, millətaltı əski xəstəlik!? Buna gələn fürsətlərdə toxunacayıq.
Sorgu 5:
Amsterdam və Brüssel toplantılarında Azərbaycanın diaspora və lobbi proqnosları göründümü?
a) Diaspor
Diaspora daha çox kültürəl və sosial ağırlıqlı olan ölkə dışı vətəndaşlıq və soydaşlıq toplusudur. Gənəl kimlik anlamına sahib olan diaspora fəlsəfəsində siyasi yükümlülük təyin edici rol almamaqdadır. Siyasətin zatında var olan hücümçü ruhla diasporanı düşünmək doğru deyildir. Diasporanın doğrudan birləşdirici və toparlayıcı fəlsəfəsilə siyasətin dar qapsamını qarşılaşdırmaq olmaz. Diasporanın ideolojiklə də yaxından ilişgisi olamaz! İdeolojiya bəlli fikir dördgenində tərif olan anlamdır. Diasporanın daha çox bir milli fəlsəfə olduğunu nəzərə alarsaq, onu vahid bir millət-dövlətin öz sınırlarından kənardaki kütləsinin birləşdimə mekanizmi adlandırmaq olar. Bu üzdən, diaspora ümummilli alanda oluşan sınır dışı bir savunma çabasıdır. Buna görə, şiddətlə bütövçü və siyasətdən qaçan kültürəl və sosial meylə yönəlikdir. Diaspora təşkilatlanmasıyla bəlli dil, tarix, din, kültür, sosial birlikləri yaranar. Son illərdə Quzeydən və Güneydən gələn minlərcə ailənin məhz Azərbaycan adı altında bir araya gəlməsilə saysız dərnək, cəmiyyət və milli birliklər formalaşmışdır. Öz pərəm-parça vətənində birlikdən yoxsun qalan bir millətin çeşidli kültürlər basqısında fərqlənmiş psikolojisini yalnız Vətən sevgisi altında bir arada saxlamaq olar. Son illərdə, dar və cahil amaclar üzündən siyasi görüşlərin Azərbaycan Diasporasına girməsinin və alanın siyasiləşməsinin şahidi olmaqdayıq. Elə bu üzdən, Azərbaycanın ümummilli maraqlarının zədələnməsini, dərin çatlamasını görürük. Sadə bir sözlə, diaspor varlığı ilə lobbiçilik anlamını dəyişik tutanlarn üzündən formalaşmaqda doğal sorunlar yaşayan diyasporumuzun durumu irəli getməkdənsə, geri dönüş yaşamaqdadır. Belə davranan soydaşlar, bu dərk etməlidirlər ki, Azərbaycan diasporunun siyasi yöntəm alma gücü və mahiyyəti yoxdur. Çünki, Azərbaycanda istabilləşmiş hakimiyyət və müxalifət ilişgisinin olmamasıyla yanı-sıra, həm də siyasi durum baxımından Güney, Quzey fərqlikliyi vardır.
Çox sevindirici haldır ki, istər Amsterdam, istərsə Brüssel toplantılarında Azərbaycan diasporu qonusunda hər hansı ciddi düşüncə ortaya qoyulmadı. Çünki, bu toplantıların hədəfində Güneyin milli-siyasi hərəkatı var idi. Bu iki toplantının bütün yazılı və söyləm məntiğinin yönü Güney idi. Azərbaycan diasporunun güclü olduğunu fərz edərsək, yalnız onun bu kimi toplantılara səssiz dəstəyini düşünmək olar. Əks halda Amsterdam və Brüssel kimi tək yönlü toplantıların Azərbaycan diasporuna ziyan verici məqsəd dəyişməsini gözdən qaçırmaq olmaz.
b) Lobbi
Lobbiçilik diasporanın tərsinə bir siyasi yöntəmə malikdir. Bəzi labbi mərkəzlərinin siyasi hədəflər üzərinə örtük salmasnın məhz siyasi bir manovra olmasını da göz önünə almaq gərəkir. Lobbi bəlli bir siyasi hədəfin (İqtidar vəya müxalifət) dış qolunun propakanta gücüdür. Elə buna görə, davacıl, hücümçü və bəlli dövlət vəya millətə qarşı yönlənmiş siyasi amaclı qurumdur. Örnək olaraq dünyanın bütün siyasi alanlarında faktik güc kimi tanınan Yəhudi, Yunan, Ərməni və gedərək güclənməkdə olan Kürd lobbilərindən ad aparmaq olar. Bu qurumların daha çox diaspora mərkəzlərindən siyasi kadr güc toplamasını və onlara proffesiyonelcə yöntəm verməsini görmək olar. Diasporanın tərsinə Lobbiçiliyin ən əssas fəaliyyət dairəsi yerli siyasilərin içidir. Bu yolda üniversitetlər, elmi mərkəzlər, siyasi araşdırma məkanları, böyük ticarət alanları ən əlverişli çalışma yerlərdir. Mali sektorlarla yanaşı elmi mərkəzlərdə eyitimləşən siyasi kadrların yetişdirilməsi yerli dövlətlərin də maraq dairəsinə hizmət edir. Kürəsəl dünyanın siasal diplomatiyasında lobbi mərkəzlərinin geniş rolu vardır. Yenə örnək olaraq dünyanın ən nəhəng lobbi mərkəzi olan Yəhudi Lobbisinin Amerika siyasətində olan danılmaz roludur. Bu Lobbi təşkilatı oxtapus kimi dünyanın bütün mali və siyasi dalanlarına qol atmışdır. Amerikanın hər hansı siyasi hakimiyyətində İsrailin markası vurulmaqdadır. Bunun səbəbi isə, Yəhudi lobbisidir. Buna bədəl Amerikanın da ekonomik maraqları bu lobbilər tərəfindən qorunur. Bu haqda, həmin lobbilərə bağlı olan Yəhudi kəlan trastlara və kartellərə işarə etmək olar. Amerika üzdə İran adlanan dövlətə qarşı ambarqo uyqulayır. Həmin lobbinin himayəsində olan sınırlar ötəsi şirkətlər isə qaçaq yollarla ehtiyac olan materilları arxa qapıdan İran sınırlarına daşıyır. Bu iki başlı oyundan Amerika dövlətinin əldə etdiyi vergi və dəllalıq qazancı qat-qat artır, Lobbi isə özünə aid olan banklarını, mali qaynaqlarını sürəcli olaraq qorur. Son zamanlar İran adına iki Lobbinin ortaya gəlməsinə tanıq olmaqdadıq. Azərbaycana gəlincə, ortada hər hansı Lobbi adına bir girişim yoxdur desək yanımamışıq. Amsterdam və Brüssel toplantılarını yönətənlərin gizli zehniyyətində belə bir girişimin olmasını ümid edə bilərikmi, yoxsa…? Məncə, Brüssel toplantısının alt bilincində belə bir girişimin olması çox uğurlu istəkdir. Ancaq, Brüssel toplantısında illərini Azərbaycanın Güneyinə və bütövlüyünə verənlərin olmaması və olanlara da təmiz ürəklə yanaşılmaması üzündən milli-siyasi kadr boşluğunda olan Güney AMAC(GAMAC)-la lobbiçiliyə getmək olarmı, olmazmı? Bunu gələcək göstərəcək!
Sonuc:
Brüssel toplantısını ələşdirən bəzi sol soydaşlara görə, orada heç bir uğurlu hal yox idi. Sözsüz ki, bütün siyasi fəaliyyət və yaşam həssasiyyətlərini Azərbaycanın türkçü düşüncəsini məhv etmək yolunda qoyan bu soydaşların fikrincə Brüssel bir uğur olabilməz idi. Çünki, Brüssel bir çayxana məhvili deyil, bir iş mikanizminin yöntəmini açan toplantı idi. Bunu qazandımı qazanmadımı? Söz qonusu bu deyil. Söz qonusu Azərbaycan Türk Millətinin məhz öz inanclarına və əldə etdiyi simgə varlıqlarına dayanaraq özgür, bağımsız tam istiqlal yola addım atmasıdır. Təbiki, bu soydaşların belə yöntəmləri dərk etmə hazırlıqları yoxdur. Bu soydaşların vaxtıyla BAB, DAK, Milli Şüra, milli partilər və qurumların da yaranmasında VətənPərvər mövqeləli belə olmuşdur. Bugün də belə, sabahda belə olacaqdır. Millət öz yoluna, bu soydaşlar inkar yoluna! Bizim əlimizdə nə gələr ki!!
Bütün çalarlarıyla, Brüssel Toplantısı bir amac doğruntusunda atılan uğurlu addım oldu. Orada yaranan yeni qurumun, Azərbaycan Milli Hərəkatına nələr verəcəyini dözərək görəcəyik. Brüssel Toplantısının möhürü və damğası, Güney Azərbaycan Milli Azadlıq Cəbhəsi-dir. Bu damğanın gələcəkdə haralara vurulmasıyla Brüssel Toplantısının düzgün dəyəri ortaya çıxacaqdır. Umaram, hər hansı nədəndən Amsterdam və Brüssel toplantılarında olmayan milli qurum və şəxslərin də ürəkdən qatılımı ilə GAMAC yönətiminin çiyinindəki yük, hərkəs sarından bir milli borc kimi mənimsənsin!

GÜNEY AZƏRBAYCANA QARŞI ARTAN BASQI

ÖZƏTÇƏ 2: GÜNEY AZƏRBAYCANA QARŞI ARTAN BASQI –
IRAN YETKİLİlƏRİN MƏFKURƏSİNDƏ NƏLƏR KÖRÜKLƏNİR?

Özətçə 2-ni hüzurlarınıza sunuruq ki, bu ilin Özətçə 1-inə son-durum olaraq (Say:527/2010 ; Tarix: 04-06-2010 ), İran yetkililərinin yürütdükləri asdı-kəsdi siyasətləri ilə ilgilidir.

Bu Özətçələr arasında olan ssenari çox da fərqli olmaya bilər və onların ortaq cəhətlərinə örnəklər bunlar ola bilər: İran yetkililəri Güney Azərbaycanlıları sərbəstlik haqqından öz-xoşuna yoxsun edir; onların ilkin insan haqlarını tapdayır; Güney Azərbaycanlı vicdan dustaqlarından olunmamış suçlar üçün işgəncə vasitəsi ilə etiraf almağa şirnikmişlər. Nə isə bu Özətçədə sizə gərəkən bəlgələr hazırlamışıq ki, İran yetkililərinin hürkməkdə olmalarını göstərir və eləcə də demokratik ölkələrin İran yetkililəri ilə tutumlarında səriştəsizliyini nəzər salır. Siyasi təhlil ilə vaxtınızı almak istəməyib və elə insan haqları müdafiəsinə yetinmək istərdik, lakin bu Özətçədə bunların arasında hüdud pıxtılaşır (yayalanır). Bu Özətçədə verilən bəlgələr bunlar:
Cədvəl 1: İran yetkililərin Güney Azərbaycanlı fəallarına qıyılan basqı nəticəsində tutuqlular üzrə son-durum
Cədvəl 2: bir güvəni əsaslanmamış vicdan dustağının məktubunun tərcüməsi
Planlaşmış İlətişmələr: Cənab Əkbər Azad və xanım Zəhra Fərəczadə uğurlarında hazırlanmakda olan ilətişmələr bir həftəyə dək hüzurlarnıza sunulacaq.

Bu günki ssenaridə bir əlahəddə incəlik var ki, önəmli qonular görünməyə bilər. Bunlarda olan boyutları belə açıqlamaq olar:
Güney Azərbaycan milli hərəkətinin səciyyəsi Azərbaycanda hamı toplumsal qüvvələrin pluralizmi əsasındadır və bu mədəniyyəti ölkə üzərində başqa etnik millətlərə də ilətmək (induksiya = təlqin) üçün maraq da var. Lakin İran-mərkəzli irqçilik edən konaz qruplar ilə faz fərqi də var. Bu hərəkətin səciyyələri bunlar: Mahatma Gandinin “zorakısızlıq” və Nelson Mandelanın irqçiliyə qarşı əzmli mübarizə (lakin silahlanmadan) səciyyələrini özündə ehtiva edir; (ii) bütün uyğun qanunlara hörmət edərək ölkə siyasətinə qarışmamaq niyyəti var; (iii) sivil hüququ və insan haqlarını alqışlayıb və mənimsəmək bu hərəkətdə aparıcı rol oynaır. Bu hərəkət Əvrənsəl İnsan Haqları Bildirgəsini və buna aid olan Anlaşmaların bütövlüyünü mənimsəməkdə unikaldır. Milli fəalların idrakının dərinliyi də elə buradan irəli gəlir və onlara qüvvət olur ki, İran-mərkəzli millətçiliyin və onun xulyasında yetişən Fars dili və irqi üstünlüyünün puçluğunu aşkara çıxarda bilir. İndi daha Güney Azərbaycanda Arya irqi qondarmasına bir damcı belə rəğbət qalmamış. Buna qarşı Güney Azərbaycanda vərhovlanan (yetişən) mədəniyyətdə Azərbaycan mənafei heç bir zada ikinci dərəcəli olmaması bir möhkəm prinsip olmuş. Davamlı tələbat budur ki, Azərbaycan Türk dilinin statusu yenidən dirçəldilməli və ölkənin rəsmi dili olmalı və keçmiş illər ərzində Iran irqçiliyi tərəfindən tənəzzülə qıyılmış Azərbaycan mədəniyyətinə gərəkən qurumlar əsaslanmalıdır.
Baxmayaraq ki, Azərbaycan-Türk mədəniyyəti ölkədə min illər hakim mövqedən çıxış etmiş, bu son illərdə haşiyələnməsi nəticəsində İran irqçilik məfkurəsi əsatirinə tapınmaq ilə iftizah dərəcəsinə gəlib çatmış. Bu məfkurə ilə modernizmə uyğunlaşmaq olmur və hətta bu əsatirin gerçək olmamalarını da belə qəbul edə bilmirlər. İranın abalı-əmmaməli yetkililəri irqçı məfkurəni pişik kimi kopyə edib və dini motivlər ilə bir yeni məcun ortaya çıxarmışlar ki, orta əsrlərə aiddir ki, bir basdı kəsdi qanırlar bir də yalan toxumaq və quyruqlu böhtan ilə tələ qurmaq. İran yetkililəri və bütün İran-mərkəzli siyasi quruluşlar hamısı can-i-dildən birləşib və nüvə qudrəti olma həvəsi ilə ağızlarını sulandırırlar. Axı onlar ölkədə etnik millətlər üzərində əgəmənliklərini saxlamaq üçün nüvə gücündən hərbə-zorba kimi istifadə etməklərini son fürsət bilirlər. Eləcə də bu güc vasitəsi ilə əzəmətli və ulu olma xəyalı ilə qanadlanırlar.
Avropadan iki dənə məcun ölkəyə idxal olundu: bir idealogiya kimi irqçilik xəstəliyi və 19-inci əsrin ibtidai sosiologiya tuxumu olan Arya irqçilik məfkurəsi. Avropa bu uydurmaların kötəyini yedi və indi irqi üstünlük xulyası ən etibarsız və zəhlə tökən bir anlayış kimi qorxunc mikrob tanınır. Baxmayaraq ki, modern Farslar irqi əlamətləri avropa tipinə heç də bənzəməyir, hələ də var ki, qərb siyası şəxsiyyətləri hərdən İran irqçiliyinin dəyirmanına su daşıyırlar. Misal üçün prezident Obama “böyük İran milləti” demək ilə ölkədə o biri etnik millətləri qapazladı. Prezident Obama iş üstünə gələndən qeyri-Fars etnik millətlərə mənəvi dəstək kəsilmiş. İranın burnunu bu kimi ibarətlər ilə yelləndirmək İran irqçiliyini körükləyir.
Qərb kütlə vasitələri İran-mərkəzli hadisələri səsləndirməkdə öz jurnalizm prinsiplərinə sadiq qalmırlar və qurşanma (saxta) informasiya həqiqət yerine xərclənir. Diqqətə layiqdir ki, Amnesty International Güney Azərbaycanın milli və insani haqlarını fəalca müdafiə etməkdə ad çıxartsaydı da, indi səsi batmış.
Ölkədə etnik millətlərin təfəkkürü cür-bəcürdür və görüntü üzərində terrorist kürdlər var, çarəsizlikdən silahlı mübarizə edən bir neçə etnik millətlər də var, və məhz sivil protestlər ilə özlərindən müdafiə məfkurəsinə yiyələnmiş və ona fəxr edən Azərbaycan varlığıdır. İran yetkililəri zorakılığa zorakılıq ilə yanaşmağın köhnə ustalarıdırlar, lakin Güney Azərbaycanın qeyri-zorakı və dinc yol ilə apardığı mübarizə qarşısında olduqca aciz qalmışlar. Buna görə İran yetkililəri Azərbaycanlılar içərisində qorxu ilətmək hiyləsinə girişmiş; milli hərəkəti zorakılığa sarı sürükləmək istəyir; və fəalları silahlı mübarizəyə sarı aldatmaq istəyirlər. Hərdən yalançı adlar ilə silahlı üsyan üçün quşqurducu məqalələr də yayımlanır; yaxud adları bilinməyən şəxslərdən vicdan dustağı diyə məktub da yayımlanır ki, İran yetkililərinin işgəncəsinə məruz qalmış. Görürsünüzmü, İran yetkililəri nə tək səs-vermədə səs ixtira etmək mahiridirlər, fikirlərdə özünə qarşı silah mübarizə toxumu əkməkdə də mahir deyillərmi?
Baxmayaraq ki, İranın nüvə təhlükəsi barədə biz sükut edərik, ki yoxsa İran yetkililəri bu bəhanə ilə basqılarını bətərlədə bilər, nüvə məfkurəsi Güney Azərbaycanda dolayısı ilə özünü göstərməkdədir. Bu hazırda gedən basqılar ya bundan irəli gəlir ki, İran elə indidən özünü nüvə qüdrəti kimi gördükdən əl atıb gələcəkdəki qəddarlığına məşq edir; yaxud İran yetkililəri öz çökmələrini (çökmə = nüzul) görməyə başlamış və bu oyunları da nüzülün qasırğanın son kuşultularıdır; yaxud İran yetkililəri Güney Azərbaycanı silahlı davranmağa şeytanca sövq edirlər, necə deyərlər suyu bulandırıb balıq tutmaq istəyirlər.

Özəlliklə diqqətinizi vicdan dustağı jurnalist Əkbər bəy Azadın dosyesinə yönəltmək istərdik. Bu iki ay müddətində ağır işgəncəyə məruz qalaraq sağlamlığnı itirib və ciddi problemlərlə üzləşmişdir. Bu vicdan dustağı Güney Azərbaycan milli hərəkətində bir qocaman fəaldır və dəfələr ilə İran yetkililəri tərəfindən basqılara məruz qalmış (bax Say 407/2006 , Tarxi: 01 Noyabr 2006; və Say: 423/2006, Tarix: 10 Dekabr 2006). Bu qocaman fəallara basqı etmək ilə hətta adamda belə hiss oyanır ki, İran yetkililəri kin və nifrətini gizlətmək də istəməyir və bəlki də intiqam almaq niyyətindədir. Məhz buna görə cənab Azad indi ağır durumda və onun uğrunda İltətişmə hazırlayana dək onun sağlamlığı təhlükədə olduğunu nəzərinizə çatdırmaq istəyirik.

İndi İran yetkililəri dörd başqa fərdi sorğuda dindirmək istəyir. Yayımlanmış güvənli xəbərlərə görə 23 İyun 2010-da Tehran inqlab məhkəməsinə çağırılmış fərdlər bunlardır: (i) Məhəndis Əlirza Sərrafi, (ii) Məhəndis Həsən Raşidi, (iii) şair, yazıcı və jurnalist Səid bəy Muğanlı və (iv) yazıcı Mehdi bəy Nəimi. Bunlar 29 İyun 2010-da daha Evin həbsxanasına müraciət etmələri istənilib. Bu şexslər hamıya bəlli bilgin və samballı dinc-məramlı yazıcıdırlar. Bunların insan haqlarını müdafiə etmək üçün qabaqlarda sizə ilətişmələr göndərmişik (cənab Sərraf üçün bax: Say: 508/2008 , Tarix: 19 Septambr 2008; cənab Raşidi üçün bax: Say: , Tarxi: 28 Dekabr 2006; cənab Muğanlı üçün bax: Say: 471/2007, Tarix: 09 Dekabr 2007 və Say: 472/2007, Tarix: 10 Dekabr 2010). Yenidən dindirilmək üçün oraya çağırıldıqlarını söyləsələr də, bu hədə qorxuların nə ilə sonuclanacağı aydın deyildir.

Bütün demokratik qüvvələrə müraciət edirik ki, necə dəyərlər Arya İranı uğrunda gedən barındırmağa (appeasement = barındırma = bir ölkənin xatalı tutumuna göz yummaq) tənqidi yanaşsınlar və desinlər daha bu qədər xata yetər. Bunlar özlərini aldatmamalıdırlar və İran irqçiliyini daha bundan çox xatalarına şirnikdirməməlidirlər. Özəlliklə Amnesty Internationala səslənirik ki, öz diqqət nəzərlərini səfərbər edib və İranda gedən etnik millətləri əzməyə tutumu və Güney Azərbaycanın Türklüyünə qarşı gedən qatlaşmazlığı ifşa etsinlər. BMT-nin İnsan Haqları üzrə Ali Komissarlığına gəldikdə, siz qalan tək bir qurumsunuz ki, hamını müdafiə etmək üçün üzərinizdə mandatı Güney Azərbaycanın Türk millətini də müdafiə edesiniz. İran yetkililərinin duyuqladıgımız (duyuqlama = to detect) tuğyanlı basqılarını diqqətinizə çatdırdıq və sizə müraciət edirik ki, Güney Azərbaycanı müdafiə etməyin vaxtı indidir.


Hörmətlə
Boyuk Resuloglu

Dünya Azerbaycanlıları nın Haqlarını Müdafiə Momitəsinin Sədri

Oğus Türk, SİLAHLANMAQ

birinci bölüm

Önsöz

Bu qıssa yazıda öz görüşlerimi silah ve silahlanma qonusunda açıqlamağa çalışacağam. Men de her barış sever kişi (insan) kimin silahdan arınmış ve sevgi dolu sevinc dolu bir dünyayı bu savaş, cinayet, işqal, ve zülüm dolu dünyaya yeyleyirem. Ama Güney Azerbaycan'ı İran çekmeleri altinda can vererken görende bir Türk'e işqal altında ve rezaletde yaşamağı yaraşdıra bilmirem. İran ve Fars şevenisminin Azerbaycan Türkü ile yalnız silahla, qurşunla, işgence ile, ve tutsaqla yanaşdığını görende, bir kişiye ve bir Türk'e en doğal heqqı yanı silahlı olmaq ve silah daşımaq ve özünü savunub, öz anasından, anatoprağından, anadilinden, erdem, şeref ve namusundan mudafie etmeği daha çox yaraşdıra bilirem. Mene göre her kişinin (insanın) silah daşıma ve silahlı olmaq heqqı var. Bu heqqi ondan alan ve almağa çalışan yalnız onu öz hakimiyeti ve kontrolu altına almaq isteyen birileri olabiler. Kişinin silahlı ve silah daşımaq heqqini ondan almaq onu savunmasız ve her türlü çaresizliye açıq bıraxmaqdır. Mene göre özgür kişinin ve özünü özgür bilen kişinin silahlı olmaq ve silah daşımaq heqqı var. Amrika birleşik devletlerinin anayasasının ikinci artırısında bele yazır: A well regulated militia being necessary to the security of a free State, the right of the People to keep and bear arms shall not be infringed.
Çeviri: Özgür bir devletin güvenliğine gerekli olan yaxçı qurulmuş halk millet ordusu, milletin silahlı olmaq ve silah daşımaq haqqı önlenmemelidir.
* * * * * * * *

Bilimsel açıdan kişinin uzun gelişme ve yetişme sürecinde qalmak, qurtuluş ve savunma işleyişini (mekanizma) düşüncesel biçimde özelleşdirdikce, diş, dırnaq, yumuruq, ve tepik yerine etrafındakı bulunan ağaç, daş ve odu silah olaraq qullanılmışdır. Milyonlar il sürecinde kişi geliştikce onun oz qalma, qurtuluş ve savunma işleyişi de gelişmişdir. Butun qaralarda kişinin sığındığı ve yaşadığı kohullerde bıraxdığı izler ve yaratdığı çizgiler, yazilar ve biçimler buna güçlü ve yeterli orneklerdir. İlkel kişinin bıraxtığı ilkel qullandığı qalıntıların en onemlisi onun qalmaksal, qurtuluşsel ve savunmasal ayqıtları ve araçları olmuşdur. Doğada o biri dirilerle (heyvanlarla) ve öz türü ile yaşam yarışında onun silaha gereği vardı. Qazıbilim (arkeoloji) ve kişibilim (antropoloji) bilimleri de toplumbilim (sosyoloji) ve beceribilim (politik bilim) bilimlerinin yanında, tarixsel olarak, kişinin yaşam yarışında silahdan uzaq olmadığını onaylamakdadırlar. Doğayı ve oğelerini (ünsürlerini) öz kontrolu altına getirmek isteğinde olan kişi, öz geçimini sağlamağa, ve özünü ve sevdiklerini qorumaq isteyen kişi silahsız başarıya ulaşamazdı. Kişinin tarix öncesi ve efsanelere qavuşan söylenbilimsel (mitoloji) öyküleri onun her zaman silahlı olduğunu ve silahdan uzaq olduğu veya silahının yeterli olmadığında yenildiğini, ve yox olub, aradan getdiğinden hekayet eder. Butun ulusların sölentileri ve efsaneleri kişinin yaşam yarışında ve qalmak, qurtuluş savaşında silahlı olduğunu gösterir. Kişi söylenbilimi sanal ya gerçek sulardakı boyuk balıqlar, nehengler, ve ejderhalarla, habele qaralardakı ve yeraltındakı devler, arslanlar, od püsgüren ejderhalar ve göylerdeki od ya daş yağdıran quşlar, alıcı quşlar, ve tanrılarla savaşda ve yarışda silahlanmış olan kişinin söylentileri ile suslenmişdir.
Yazılı tarixde de, kişinin en azı geçmiş beş min ilde, en yaxın yoldaşı silah olmuşdur. Hem erkek, hem qadın, her zaman silah daşımış ve silahlı olmuşdur. Getdikce erkek egemen olan toplumlar yaranınca silahlı olub silah daşımaq da bir ustunluk olaraq erkeklere verilmiş. Bir kişi ya bır qurub kişi guç qazanmaq ve güçlenmek sürecinde o biri kişileri öz egemenliği altina getirmek ister. Gücün en aydın anlamı da budur. Kişinin o biri kişileri öz egemenliği altina getirmek ve onları öz düşüncesinin uzantısı yapmaq, gücü belirleyen anlamdır. Silahı az ve yetersiz olan, veya savaş yöndemleri yetersiz olan, veya silahlısı az olan kişilere, silahı daha yeterli ve gelişmiş olan, silahlı sayısı çox olan, ve savaş yöndemi ve becerisi daha üstün olan kişiler başarı çalmiş ve öz kontrolu ve egemenliği altına almışdır. Yaşam yarışında utuzanlara ve egemenlik altına alınan kişilere silahlı olmaq ve silah daşımaq yasaqlanar. Yaşam yarışını utan ve başarı çalan kişiler öz silahlarını her zaman gelişdirmeye ve bu üstünlüğü qorumağa çalışarlar. Onlar sürerdurumu qorumaq üçün her zaman ayıq olmalıdırlar ve en üstün silaha quşanmalıdırlar. Çoxu erkek olan güçlu kişi, Qadını ve güçsüz erkeği kontrol etmek çabasında silahı onlara yasaqlamış. O köleleşdirdiği kişilere silahdan ve şiddetden uzaq durmalarını buyurmuşdur. Silahlı kişiler silahlarını gelişdirib güncelleşdirdiğini sürdürerken, köleleşdirdiği kişilerin arasında silahın kötü ve pis olduğuna yöneli kültür ve gelenek yaradarlar. Elbette ki kölelerin arasından bu kültüre qarşı çıxanlar da en son ve en modern gelişmiş silahlarla susdurulub yox edilerler.
Demiri tapıb becertmek, demirçilik, ve silah gelişdirmek ve işleyişlendirmek Türklerin en özel başarılarından sayılır. Minler il once demiri bilmeyen ve Tanımayan Avrupa'ya ve dünyaya Türk silahlilari ve silahlı iş adamları demiri tanıtmışlar ve tünç ve burunc yuxusundan oyatmışlar. Kişi tarixinde Türkler demiri tapıb gelişdirmiş ve qullanmışlar. Tünç devrini Türkler demir ve polad qilincları ile qapadıp kişiliği yeni demir devrine getirmişler. Qutlu Türk dilinde Polad, Demir, Timur, Timurtaş, Demirçi, Timuçin kimin sevimli ve sayqın adlar var. Dünya tarixini deyişdiren ve dünyada barış ve denge yaradan böyük Türk beylerin, xanların ve xaqanların adı olan qutlu sözler tarixe damqa kimin basılmışdır. Eski Türk öyküleri demir, demirçi, polad ve qılıncla doludur. Kişi tarixinde Türk adı demirle tanınmaqdadır.
Bütün kişi toplumları arasında ve hetta öncul olaraq Türk kişisi de öz varlığını silahı ile tanıtdırmış. Uyqarlaşmamış, ve yabani, indi Çin'li olaraq tanınan yobaz Han'ların qırqınlarından qurtulmaq ve qalmaq isteyen Türkler silahlarını gelişdirib, özlerin acımasız düşmanlara qarşı savunmalıydılar. Bütün Asiya ve Avrup'ya yayılmış yerli olan çeşitli Türk boyları öz savunma yolunda gelişdirdiği silah, ve onun qullanma işleyişi ve yöndemi ile dünyanın ön qoyulmaz gücü olmuşlar. Kişinin söylenbilimsel ve geçmişbilimsel belleği Türkün her zaman silah daşıdıgı ve silahlı olduğuyla doludur. Kişinin uyqarlığı, yapıtları, ve yazıtları Türkün ve daha doğrusu silahlı Türkün izleri ile bezenmişdir. Minler il boyu dünyada barışı ve dengeni sağlayan Türkün ve daha doğrusu silahlı Türkün bir başarısıdır.
Silah sözü de onu tutan elin yiyesinin işqali ile Türk diline girmişdir. Arablar İslam düşüncesi ile, ve Fars hilekarlığına quşanandan sonra, Xorasan ve Azerbaycan Türklerine silahla, ve silah qullanma ve savaş yondemlerinin üstün olduğu üçün saldırıb, Türk topraqlarını işqal etmişler. Türkçe yaraq sözu yar koklu olan ve aq eki ile, yarmaq, bölmek, ve kesmek anlamını işinde daşıyan ve minler il işlenilen söz, Arablara yenilenden sonra aradan getmiş ve indi parça parça almuş Türk dünyasının yalnız bazı yerinde yaraq sözu öz anlamında qullanılır. Azerbaycan'da , hele de Rus ve Fars vehşetinden uzaq qalan kendlerde yaraq silah anlamında qulanılır. Habele ağaç yaran, odun yaran, ve yaraqlı silahli anlamında işlenilir. Fars dil ve edebiyatına girmiş ve hele de qullanılan yeraq sözu e ile işlenilmekdedir. Aşağadakı Farsca yazı tarix yazan Reşid eddin'in böyük Çengiz Xan'ın zamanından bir qıssa bölümdür. Bu yazıda yaraq sözünün öz anlamında işlenildiğini gösterir. به‌ روزگار چنگيزخان‌ رسم‌ چنان‌ بود كه‌ صنعتگران‌ و پيشه‌وران‌ شهرهايى‌ را كه‌ مردم‌ آن‌ به‌ سبب‌ سركشى‌ محكوم‌ به‌ مرگ‌ مى‌شدند، نمى‌كشتند و آنان‌ را اسيروار به‌ سرزمينهاي‌ شرقى‌ و مغولستان‌ گسيل‌ مى‌داشتند و به‌ كار مى‌گماردند (جوينى‌، 1/101، 140؛ رشيدالدين‌، جامع‌، 1/516). در روزگار غازان‌خان‌ هنوز گروهى‌ از صنعت‌ گران‌، اسير به‌ شمار مى‌آمدند (همان‌، 2/1514) و گروهى‌ از آنان‌ به‌ فرمان‌ اولجايتو به‌ سلطانيه‌ كوچيدند (وصاف‌، 477). اما آنان‌ در قبال‌ ساخته‌هاي‌ خويش‌ از ديوان‌ (دولت‌)، مرسوم‌ و مواجب‌ مى‌ستاندند. در همان‌ زمان‌ صنعتگران‌ ديگري‌ نيز بودند كه‌ به‌ سرماية خويش‌ كالاهاي‌ صنعتى‌ و از جمله‌ جنگ‌ افزار و زين‌ و يراق‌ گوناگون‌ مى‌ساختند و در بازار، يا به‌ ديوان‌ مى‌فروختند. در برنامة اصلاحات‌ غازان‌، اين‌ صنعتگران‌ِ اسيرگونه‌، رها شدند و از آن‌ پس‌ به‌ جاي‌ مرسوم‌ و مواجب‌، بهاي‌ ساخته‌هاي‌ خويش‌ را به‌ نقد دريافت‌ مى‌كردند **رشيدالدين‌، جامع ، 2/1514، 1516.
Modern Türk ve Fars dilinde yazılan sözlüklerde de yaraq sözü alet, arac ve kesgi anlamlarında da gelir. Türk dilinin değişik deyişlerinde, Qazaqca'da, Türkmence'de, Acarca'da, Qırqızca'da ve başqa Türk dillerninde de yaraq, yarak, carak, jarak, ve yarrak, savaşda qullanılan araca deyilir. Yalnız Osmanlı emperatorluğunun son dönemlerinde indiki Türkiyenin bazi yerlerinde yarak daha çox argo anlam daşımaqdadır.
Üzüntü ile vurqulamalıyık ki geçmiş iki yüz ilin savaşla dolu, cinayetle dolu, ve dengesiz dünya, Türkün silahından uazqlaşması veya silahının az, yetersiz, ve gelişmemiş olmasının sonucudur. Tarixi Türk topraqlarında Türkün hakim olmadığı bir dünya, elbette ki dengesiz ve zülümle ve cinayetle dolu bir dünya olur. Çin'lilerin ve Rus'ların toplu Türk qırmaları ve tarixi Türk topraqlarını Çin ve Rusiye adlandırmaları dünyanın dengesiz ve zülümle dolu olduğundan xeber verir.
Qafqazlar'dan ve Xorasan'dan, indi yalanlıkla Fars ırqçıların terefinden Fars deyilen, Kenger korfez'inecen yayılan yerli Türkler tarix boyu ve minler il o bölgede barış ve dengeni sağlamışlar. Gene de üzüntü ile söylemeliyik ki geçmiş iki yüz ilde bu barış ve denge düzeni bozulmuş ve indi yaşadığımız bölgede bize köle ve eşağa kişi muamilesi ve davranışı yapmakdadırlar.
Böyük Qacar Türk imperatorluğu güçsüzlenib dağılmaq sürecinde böyük Azerbaycan topraqları da Rusiye, Osmanlı, Iraq, İran, Ermenistan ve Gürcüstan arasında parçadı. Bü dağıtıcı itgilerden sonra Azerbaycan Türkü de Türk olmayan, Türkü sevmeyen, veya Türk düşmanalrı terefinden işqal altına alındı. Azerbaycan Türkünün silahdan uazqolması, silahının az olması, silahlısının yeterli olmaması, ve silahının gelişmiş olmaması bu çöküşün ve utuzmağın en önemli sebeblerindendir. Böyük Azerbaycan'ı işqal eden, silahı üstün olan, silah qullanış işleyişi üstün olan, udan ve qalıb gelen milletler Azerbaycan Türkünü Türklüğünden uzaqlaşdırıb ve Türksüzleşdirmeğe çalışmışlar. Azerbaycan Türkünün düşmanları onun silahını elinden almış, silahlanmasına izin vermemiş, ve köleliğe ve özlüğünden yabancılaşdırmağa sürüklemiş. Rusların Türk topraqları üzerinde qurduqları Soviet imperatorluğunda, uzayda, göyde, yerde, suda ve sualtında dünayanın en üstün ve gelişmiş silahlara sahib olduqları zaman, çekirdeksel (nüklüer), yaşambilimsel (bioloijik), ve kimiyasal (kemikal) silahlara quşanan Ruslar, Quzey Azerbaycan'da ''Yer üzünde dostu olsun gerek insan insanın'' ve ''Silahları yandırın, arşa çıksın tüstüsü'' oxumaqlarını oxudub, ve içgi içip umursamazlık felsefesi ve kültürü yayırdılar. İnsanlığın en iğrenc ve yırtıcı sistemi öz kölelerine insanlık üzre vaazlarda ve övüdlerde bulunurdu. Oğrular ev yiyesin sövüb, dövub, danlayırlardı. Elebil heyasızlığın sonu Rus imperyasında yoxa çıxmışdı.
Güç arayışında ve egemenliğini uzunlaşdrıb surdurmek isteyen silahlı kişi elbette ki idare altindaki kişilerde barışçılığı, silahsızlığı, ve şiddeti qınamağı ve barış kültür ve geleneğini yaymağa çalışar. Elbette ki savaşdan, silahdan, direnişden, qurtuluşdan danışmaq ve şiddete yönelmek kontrol eden ve işqalçının işine yaramaz. Normalda, işqalçı kişiler öz sayı ve güç qaynaqlarını azaltmak istemedikleri üçün, işqal olunmuş kişilerin özlerinden ve öz dillerinde barış ve silahsızlanmaq kültürünü yaymağa çalışarlar. Uzun sürede ve sıxı düzeyde işqalı sürdürüb Türksüzleşdirmek süreci işqalçıya daha bahalı ve bazan de imkansız olduğuna göre, Türklerin özunden ve Türk dilinde onları barışçı olmağa ve savaşdan, savaşçılıqdan, silahdan ve silahlanmaqdan uzaq durmaları düşüncesini yayarlar. Şiddet qullanıb, vehşicesine Türk varlığına tecavuz eden caniler, Türksüzleşdirdikleri adamcıqların dilinden barışçılıqdan, medenilikden, insanların qardaşlığından ve sevgiden sayqıdan danışıb, savaşı, qurtuluşu, igidliği, erdemi, ilqarı, mübarizçiliği, merdliyi, zülme baş eymemezliği, ve özgür yaşamaq uğrunda ölub öldurmeği basdırıb, pisleyib, qınarlar.
İşqalçı ve istilacı Rus'lar Quzey Azerbaycan'ın böyük bölümünü işqal edıb parça parça edenden 1991 illerinecen milyonlar Türkün qırqınına sebeb olmuşlar. Rus'lar toplu qırqınlar yaradıb, ekinçilerin ekin tarlalarını ve yerlerini yandırıb qıtlıq ve quraqlıq yaratmak, bölgede sonu görünmeyen etnik ve dinsel nifretlere yol açıb ve çatışmalara yol vermişler. Quzey Azerbaycan Türkü ile başqa Türk ve Türk olmayan milletler arasında geçimsel (ekonomik) ve beceriksel (politik) ilişgileri kesib ve yalnız öz kanallarından yol vermişler. Ruslar gelişdikce, Quzey Azerbaycan Türkünü sistematik olaraq geride tutmağa çalışmışlar. Rus işqalçıları Quzey Azerbaycan'ın bazi bölümlerinden çıxanda, geçimsiz, savunmasız, silahsiz, dünyadan bilimsiz, öz gerçek kimliyinden xebersiz, xeste, yaralı ve yorqun bir Quzey Azerbaycan bıraxmışdılar. Bundan sonra, hemen Rus silahliları ve qardaşları Ermeniler, emoğlanları Farsların onayı ile savunmaz ve silahsız Azerbaycan'a vehşicesine saldırıb minler Türkü oldurub, bir miloyn türkü evinden eşiginden edib, Quzey Azerbaycan'ın beşden birin işqal edib, gelişmesini engellemeğe çalışmışlar. Bunların hamısı Rusların silah, silah qulanma ve işleyişinin Quzey Azerbaycan Türkünden daha çox, daha üstün ve daha gelişmiş olmasının sonucunda olmuşdur.
Qacar ve Osmanlı imperatorluğunun silah işleyişinde, silah gelişdirmede, ve güncelleşdirmede geride qaldıklrı üçün milyonlar ölü ve böyük geniş Türk topraqlarının elden getmesine ve milyonlar Türkün Türksüzleşmesine sebeb olmuşdur. Milyonlar Türkün indi özlerini Rus'a, Fars'a, ve başqa milletlere mensub bilmeleri bu silahsızlanmağın rezaletinin neticesindedir.

Birinci bölümün sonu

İkinci bölüm
Qacar impratorluğunun çöküşünden sonra, Güney Azerbaycan Türkü öz önemini, bağımsızlığını ve istiqlalını, silahını, silahlısını, silahlılığını, ve demek bütün varlığını itirmiş ve İran-fars deliliğinin eyaqları altinda çabalıyır. Türk Xaqanlıq textinin oğruları Pehlevi'ler Güney Azerbaycan Türküne saldırdılar ve 57 il sürecinde milyonlar savunmasız silahsız Türk insanını öldürüb, qaçqın salıb, Türksüzleşdirib ve köleleşdirdiler. Esarete baş qaldıran her Türk yox olmağa mehküm olmuşdu. Bütün Güney Azerbaycan Pahlevi'lerin ve İran Fars devletçiliğine satilanların talan meydanı olmuşdu. Fars edebiyatında Türk dilinin arxadan çekilmesi ve Türk çocuklarının Fars ailelerinde nöker kimin böyüyüb Farslaşması önerilirdi ve Güney Azerbaycan Başkendinde Tebriz'ın Saat meydanında Türkce kitablar Aalahazret buyuruğuyla yandırıldı. Aşağıda İran Fars deliliğinin şairlerinden ve Farslar terefinden özgürlük şairi taninan ve Türk'ün dilinin boynunun arxasından çekilmesini ve bu dilin kökünü İran'dan kesmesini öneren Arif e Qezvininin şeirini getiririk: زبان ترک از برای از قفا کشیدن استصلاح پای این زبان ز مملکت بریدن استHabele Pehleviler zamanı Rovşenfikri (aydınlık) adını daşıyan dergide ''Türkler yonca yeyib meşrutelik getirdiler, onlara saman verin ki qudurmasınlar'' yazıları görünürdü: ترکها یونجه خوردند مشروطه آوردند باید به آنها کاه داد تا رم نکنندPehlevilerin Güney Azerbaycan'dakı valileri Müstofi, nufus sayımında Azerbaycan'da adam başı saymak yox belke eşek saymakdan danışırdı: مستوفي استاندار وقت آذربايجان سرمست از اتحاد السنه و البسه (زبان و لباس) سرشماري سراسري در تبريز را «خرشماري» مي ناميد Bunlar ve yuz minler başqa senedler ve ornekler 57 il Pehlevilerin Türk düşmanlığı yapdığı İran Fars deliliğinde butun qazetler, radyolar, telvizyonlar, filmler, ve resmi yazışmalarda buluna biler.
Pehlevilerin 57 il suresinde Güney Azerbaycan'a getirdiği uğursuzluqla, xerabelikle, ve talanla beraber Xiyabani, Sattar xan, ve Pişeveri öncülluğunde baş qaldırılar öz qanında boğdurulub her baş qaldırıda yüz minler igid yox olub getimişler. Güney Azerbaycan'ın en yaxçıları denlenib yox olmuşlar. Güney Azerbaycan Türkünün adı, topraqlarının çaylarının dağlarının ve şeherlerinin kendlerinin adı Türksüzleşdirilmiş ve Farslaşdırılmış. Tarixi ve böyük Güney Azerbaycan topraqları Türklerden boşaldılıb Farslara ve Kurdlere bıraxılmış. Türkün Tarıxı varlığı danılmış ve bir saxta ve yalan İran varlığına qurban getmişdi. Pehlevilerin 57 illik esaretinde yaşayan ve yaşarken can veren Güney Azerbaycan'lı defelerce İran Fars silahlılarının tecavüzüne ve işqalına uğramışlar ve var yoxları talan olmuş. Baş qaldıranları xiyabanlarda sürülmüş ve tutsaqlarda işkence olunmuşdu. Güney Azerbaycan'lının geçimi qısıtlanmış ve işçileri Farsistanlarda en eksik işleri görerken tehqir olub eşağalanmışlar. Güney Azerbycan gencleri Pehlevilerin ordusuna alınıb İran Fars xidmetine alınmışdı. Güney Azerbaycan Türkü silahsızlanmışdı ve teslime alınmışdı. İkinci Pehlevi de birinci kimin Türk Qacarlardan qesb etdiği ve oğurladığı texti ve tacı bıraxıp qaçanda, geride bir Türksüzleşmiş, Fars'laşmış, İran'lılaşmış, bilimsiz, silahsız, dünyadan xebersiz, geçimi ve kültürü gelişmemiş, dincileşmiş, düşüncesel olaraq gerilemiş, dağılmış, parçalanmış, ezilmiş, ve tehqir olunmuş, xeste, yaralı ve yorqun Gğney Azerbaycan bıraxdı.
1979 qıyamında, 57 il Türksüzleşdirme sürecinden geçib qalan Güney Azerbaycan Türkü, özünü İran içinde ve İran'da yaşayan başqa milletler arasında ve onlarla birge olaraq özgürlüye ve milli haqlara götüren bir yola girmişdi. Güney Azerbaycan Türkünün en önde gedenleri ve özlerini aydin sayanları, bölük bölük olub, sırayla fanatik dincilerin, şaşqın baticıların, satılmış Rus'çuların, İslam'la Marksizm arasında heyran qalan sözde Halq mucahidlerinin, Çin celladı Mao'nun teline vurulanların ve başqa başqa oyunların qucağına düşdüler. Güney Azerbaycan'a düşünen ve uğrunda savaş veren çox azıydı. Pehleviler 57 ilde Semed kimin ve bülüt kimin minlerle veten sever igidleri yox etmişler ve 1979 qiyamında Güney Azerbaycan gencinin Güney Azerbaycan'dan çox başqa düşüncelerle uğraşırdı. Geçmişi danılmış ve yox edilmiş bir gençlık elgette ki vetenin ne olduğunu bilmez ve düşmanın çirağını öz canının yağıyla ışıq tutar. Türksüzlenmiş, silahsızlanmış, içinden özu özune düşman kesilmiş ve Toplu manqutlaşmiş bir gençlık 1979 qiyamında öz vetenine yox İran'a ve İran adlanan yerde saxta İran milletine özgürlük ve heqlerini geitmek üçün boyunu bayraq etdı ve qanını boya. O Azerbaycan'dakı ordu saxlovlarına ve ustlerini basıb silahlandı. Güney Azerbaycan'lı silahlanmışdı ama...... yazıqlar olsun ki O Güney Azerbaycan uğrunda yox, İran uğrunda silahlanmışdı. O İran'ı Pehlevi'lerden qurtararaq, İran içinde, öz nisbi özgürlüğünü de mürgülüyürdü. O öz xelqinin de haqlarına qavuşmasını gelecekdeki xeyallarında görüntülüyürdü. Hetta bir sürü Güney Azerbaycan'a İran içinde daha çox heq isteyenler de, bir ömür Pehlevi'lerin celladlığının uzun süreli olmasını öz allah'ından dilenen, ve bir ömür Azerbaycan'ın felaketine ve esaretine göz yuman, xeste beyninde bu dünyanı yox başqa dünyaları duşunen, ve genelde Güney Azerbaycan'ın İran Fars sistemine köleleşmesinde payı olan Şerietmedari hezretlerinin arxasında tuzaqdan tuzağa ve çaladan quyuya düşdüler. İqtidara yeni gelen Xumeyni bandı iller böyü paralel düşünen Şerietmederi ve Xelq müselman hereketini bile tehemül edemedi ve minler Güney Azerbaycan gencini öldürdü. Bu herekti ezmek bahanesi ile Güney Azerbaycan'a giren İran İslam Fars silahlıları Güney Azerbaycan'ı silahsızlaşdırmağa başladılar. Yeni silahlanan Güney Azerbaycan'lı heç bir şey elde etmeden bir daha silahsızlanırdı (xel e silah olurdu). Bütün silahlar geri alınıb evler aranırdı. Qorxu ve din diktatorluğu öz vehşetli kölgesini Güney Azerbaycan üzerine salırdı. Hükümete geçmiş olan ve Güney Azerbaycan qıyamını başqa milletler qıyamlarıyla bir yerde qanda boğan qurub qıyamı ve çevrilişi amacına yetişmiş bildirdi. Başda Xumeyni olaraq Refsenjani, Xameni, Musevi, Vilayeti, Beheşti, ve Müteheri kimin celladbaşılar Pehlevi rejimini yiyeşenmişdiler ve aynı siyasetleri İslam adı altında milletlere ve özellikle Güney Azerbaycan'a uyqulayırdılar.
Gene de Türksüzleşmiş Güney Azerbaycan Türkü quzu kimin yad gedip İran Fars cenevara yem oldu. Minleri mücahid olaraq, minleri değişik solçu ve komonist qurublara mensub olaraq, minleri xelq müselman olaraq, ve yüz minleri de mollalar rejiminin mohendislik ettiği İran Iraq savaş cibhelerinde ya şeherlede füzeler ve bombalar altında öldüler. Yüz minler yaralı itmiş ve milyonlar savaş teramsından yaralı yaşayırlar. İki milyona yaxın Güney Azerbaycan'lı yabancı ölkelerde daha çox Türksüzleşme ve Azerbaycan'a yabancılaşma ve özgeleşme qasırqasına girdiler. Silahsız, bilincsiz ve savunmasız bir Türkün başına her oyun geler.
Geçen 30 ilde Güney Azerbaycan'da ve İran adlanan yerde, get gede İran Fars mehveri üzerine düşünen ve özlerini seraseri adlandiran ve mollalara bir süre aldanıb ve sora qarşı çıxıb ama ezilen qurublar, yavaş yavaş öz çekiciliğini elden vermeye başladılar. İran'ı yox, Güney Azerbaycanı veten bilib ve Azerbaycan baxış açısından bölgeye ve dünyaya baxanların sayı get gede artdı. Tarixi Türk topraqlarında qurulan Rus Soviet imperatorluğunun dağılması, ve bazı Türk cumhuriyetlerinin ve özellikle de Quzey Azerbaycan'ın özgürlüğüne qavuşması, ve Elçibey kimin Azerbaycan'ın modern peyqemberi olan ve Eliyev kimin dahi liderliğinde idare olması, iletişim ve bilgi axışının daha rahat ve çox olması Güney Azerbaycan qurtuluşuna yöneli yolunda modern, yenicil, ve gelecekçi Güney Azerbaycan milli hereketi oluşdu. Radyo, televizyon, xaricde ve daxilde yayılan yazılar, kitablar ve özellikle de internetle sağlanan bilgi axışıyla birlikde Quzey Azerbaycan Türkleri ve Türkiye Türkleri ile get gellerin çoxalması Güney Azerbaycan gencliğinin ve genelde milletin öz dürümüna bilincleşmesine ve bu esaretden qurtuluşa bir yol aramasına sebeb olmuşdur. İran Fars rejiminin her gün artan basqısı ve İran'laşdırma ve Fars'laşdırma siyasentlerinin çoxalması da Güney Azerbaycan Türkünde daha ters etgi bıraxmışdır. Güney Azerbaycan Türkü işqalçı İranın ve Fars'ın qarşısında bilincleşme sürecinde Türkleşmeye ve özüne dönmeye başlamışdır. O öz xiyabanlarında ''HARAY HARAY MEN TÜRKEM'' seslenir. O öz geçmişini ve geleceyine yiyelenmek isteyir. Bilincli İran Fars rejiminin önünde o da bilinclileşlemyi seçibdir. Silahlı işqalçı İran Fars'a qarşı qurtuluş yolu silahlanmaqdan geçir. O bilincleşme sürecinde bütün milletlerin nece öz qurtuluşuna qavuşduqlarının gerçeğine varmış. O İran Fars sömürgesi olmaqdan bıxmış, cana gelmiş ve daha bir bağımsız ve özgür millet kimin yaşamaq isteyir. Dünya milletlerinin çoxunluğu başqa milletlerin egemenliğinden ve esaretinden qurtulmaq üçün silahlanmışlar. Güney Azerbaycan Türkünün İran Fars işqalından qurtulmaq üçün yavaş yavaş silahlanmağa başlamalıdır. Her Türkün evinde silah olmalıdır. Her Türk qadını ve erkeğı silah sahibi olmalıdır. Güney Azerbaycan barış denizinde bir yalnız ada değildir. Güney Azerbaycan'ı işqal eden İran Fars rejimi, Quzey Azerbaycan'ın beşde birini işqal eden, ve Güneye göz tiken Ermeniler, Güney Azerbaycan'ın batısını tehdid eden ve nufus yerleşdiren, ve Azerbaycan bölegeleri ve şeherlini Kürdüstan adlandiran Kürdler ve her zaman Azerbaycan'a ve Türke düşman olan Ruslar bizim topraqlarda gözleri var. Bizim dört bir yanımızda yaşayan milletler ve devletler hamısı ağırca silahllanıblar. Ruslar, İran Fars regimi, Ermeniler, ve Kürdler, ve bölgedeki bütün güçler bir savaşa hazırlanırmış kimin silahlanmışlar. O bölgede silahlanmayan veya en az silahlanan güney Azerbaycan milleti ve hereketidir. Güney Azerbaycan'lı ev yiyesi, qapını qırıb evine girmiş ve ev ehalisini esir tutmuş oğruya qarşı, el değeneğe aparacaq ve İran Fars oğrusunu evinden eşiğe atacaqdır.

* * * * * * * *
Son söz
Dünyada barış sevenlerin ve savaş sevenlerin sayısı az değil. Kişinin tanixi ve uyqarlığı silahla başlayan ve süren bir vardurumdur. Kişinin bütün elde etdiği gelişmeler ve işleyişler silahlan başlanmış ve silahlan sürdürülmededir. Biz sevsek de sevmesek de tarix milletlerin yarış alanıdır. Üstün silaha ve qullanışına ve bilgisine sahib olan bu yarışda qazanıb önde olacaqdır. Yaşadığımız erada da egemen güçler savaşların qazananları ve üstün silahlara sahib olanlardır. Get gede onların dil, kültür ve gelenekleri ve yaşam terzleri her millete yayılacaq ve üstün durumun yerini alacaq. Türkler de bu qurallardan dışda değildiler. Tarix boyu Türkler güçlü ve güçsüz zamanlar geçirmişler. Türklerin tarixde bıraxdığı iz ve etgi onların güçlu olduqları zamanın yanqılarıdır. Güney Azerbaycan Türkü öz tarixinin en pis ve istenilmez devrinin sonuna yaxınlaşır. Seksen ili aşan İran Fars biçiminde eriyib İranlılaşıb Farslaşıb yox olma uçurumunun qırağından dönen Güney Azerbaycan özgürlüye ve qurtuluşa geden güçlu adımlarını atmaqdadır. Qurtuluş suresinde Azerbaycanlı ister istemez işqalçı terorçu ve milletlere ve insana deyer vermeyen İran İslam rejimi ile qarşaı qarşıya gelecekdir. Böyle bir qarşılaşmağa onceden hazırlı olmaq en mentiqsel ve doğru görünür. Her özgürlüğü uğrunda savaşan ve bağımsızlığına ulaşan millet kimin Güney Azerbaycan milleti de bu qaçınılmaz ve acı dolu yolu getmek gereğinde olacaqdır. İşqal altinda yaşayan her Güney Azerbaycan'lı qadın ve erkek silahlanmalı ve işqalçı düşmanın en güçsüz zamanında onu vurub devirib ana vetenden qovmalıdır. İndi, otuz il basqı ve zülümden sonra, İran Fars İslam rejimi her zaman özünün en güçsüz anını yaşıya biler, Yoxsa silahsız ve hazır olmayan Güney Azerbaycan'lılın gözünün önünden qurtuluş gireveleri gelib geçer ve YARIN SABAH DAHA GEÇ OLA BİLER.

Sayqılarımla
Oğuz Türk
İyun 2010

Eldar Qaradağlı, Günaz Tv 5. yıl değerlendirmesi

http://www.qurtulush.org/
Güney Azərbaycan Telekanalının 5-ci il dönümü və birlik iddialarımızın acınacaqlı durumu!
Eldar Qaradağlı
G-AQP sözçüsü
Ötən günlərdə, Güney Azərbaycan Televiziyosu 5 yaşını qutladı. Günaz, dar bir alanda qutlandı! Yalnız, Günazın öz içindən, çevrəsindən və bir də içəridən gələn bir-iki bildirişlə milli varlığa çevrilən bir önəmli orqan qutlandı. Bəzilər bilərəkdən, bəziləri isə, gec qalaraq bu qutlama alanında yer almadılar. Biz, Güney Azərbaycan Qurtuluş Partiyası isə, gec qalanlar sırasında yer aldıq.
Sözsüz ki, bir önəmli ulusal olay belə qutlanırsa, demək ortada soru işarətləri olmalıdır.
*Doğrudur ki, hələlik Günaztv bütün çabalarına rəğmən, geniş düşüncələrin və hədəf kütlənin meydanı olmaqdan aralıdır.
*Doğrudur ki, hələlik Azərbaycan Milli Hərəkatına bağlı olan bəlli kəsimlərin (özəliklə dışarı da) gözüylə Günaztv bir rəğib kimi görünməkdədir. Bunun anlamı isə, belə qurum və şəxslarin Günaztv və Əhməd Obalı,ya olan olumsuz tutumlarıdır.
Sözsüz ki, ortada olan bu inamsızlığın qəhrəmanı düşmən rejimdir. Farsçı rejim üçün Azərbaycanlıların içində olan didişmə psixolojisi ən böyük qazancdır. Maraqlı burasıdır ki, içimzdən olan bir çoxları üçün “öz ələşdiri” kimi qavramın anlamı yoxdur. Belələri, özünü bilgin məsum və məsum bilgin hesab edir. Onlar üçün, “içimizdə bir haqlı vardır. O da mənəm”! iddiası gələnəksəl olmuşdur artıq! Bu tiplər, ortada olan bu gərçəyin bir parçası olmağı qəbul etməyirlər. Bu isə, bizim ən fəlakətli üçüncü doğrumuzdur. Aşırı aqresivləşmək, eqoist yaşamaq, özünü hər kəsin üstü hesan etmək və bir anlamla desək, hər nəyin bahasına olusa-olsun gün qəhrəmanı olmaq farsçı rejimin ən çox işinə gələn xəstəliklərimizdir. İrqçı rejim, Azərbaycan türkləri içində inamsızlıq yaratmaq üçün bu xəstəliklərimizi görükləndirrir.r qurmaqdadır.
Demək, bu üçüncü gərçəyi unutmamalıyıq. Çünki, unudarsaq sankı böyük uyuşdurucu bəlasına tutulmuşuq. Işdə, düşmənin də istəyir budur. Düşmən, son anınadək bu siyasətini sürəcəkdir. Düşmənin bundan başqa çarəsi qalmamışdır. Biz, öz intiqralarımız və yaramaz xarekterlərimizlə düşmənin umudlərini yemləndirməməliyik. Çox sevindirici haldır ki, Güney Azərbaycanın düşmənə verdigi “Öz evimiz, öz başımız” mesaji, tam özəlligi ilə ortadadır. Buna baxmayaraq “Güney, güney” bağran bir kəsim vətəndaşın içindəki ehtiras səngimək bilməyir. Bu tiplərə görə, Günaztv,yə təbrik müraciəti göndərməyin anlamı, “İsanın Son Şamı”dır!
Nədən!?
Biraz üçüncü gərçəyi doğru-düzgün düşünüb, ulus yönündə birgəlik gərəyinə baş əyməyi bacararsaq kimsənin şahlığına ignə ücü qədər ziyan dəyməyəcəyinə də inanacayıq. Sadə bir sözlə desək, toplumun böyüməsinin ilk və son şərti birlikdə böyüməkdir. Sözsüz ki, Birinci və ikinci gərçəklərimizin də çözüm yolu düşmənin düzaqlarını tanımağımızdan keçir.
Biz, “Öz Evimizə” olan duyarlıq güçünü duyarsızlığımızla itirmiş oluruq. Biz, hər hansı bahana arxasında olmaqdansa yalnış olduğumuz kimi görünməyi bacarmalıyuq. Dışarıda fəaliyyət göstərən hər bir azərbaycanlı türkün başda gələn görəvi, varlığımız sayılan hər nəyimizi mənimsəməkdir. Bu, başda gələn görəvimizi yerinə yetirməyin qarşısını kəsən bütün əngəlləri aşmalıyıq. Öncə, gərəyimizin böyügünü bulmalı, sonra isə nəyin haqlı, nəyin haqsız olduğuna dair yozum yapmalıyıq. Tək anlamla desək Bizim sempatımız “Öz Evimiz” olmalıdır. “Evdə (isə) söz də olar, bez də olar” demiş atalar.
Evimiz çox böyükdür. Evimizin qafasını birləşdirmək otopiadırsa, çeşidli qafaların ortaqlığını axtarmaq bir çağdaşlıq və demokratiya ərdəmidir. Çağ dəyişir, Bizim də, çağdaşlıq metodlarımız dəyişir. Kimsənin ağılına sığmayan bir illik Güney olaylarının metodik dəyişiminə biraz uzaqdan baxarsaq çağdaşlığımızın dərinliyini daha da aydın görəcəyimizə inanıram. Dünyadan təcrid etdirilməyə məruz qalan Millətimizə baxalım! Millətimizin irqçı düşmənə qarşı dirənişinə baxalım! Rejim, bu ayaqlanmanın qarşısını almaq üçün, öz əlilə ton-ton uyuşdurucu maddə Azərbaycana axıdır. Ancaq, buna baxmayaraq Azərbaycanımız və Türk insanımız İran adlanan ölkənin ən təmiz və sağlam bölgəsidir.
Son 10-ayda şahid olduğumuz iki toplumsal olayın gözdən qaçıriması mümkünsüzdür. Bu iki olay, hər kəsin bildiyi İran Hakimiyyətinə qarşı farsçılıq açısından haqlı olan “Yaşıl Hərəkat” və Azərbaycan qurtuluşu uğrunda ortaya gələn türkçülük baxışından haqlı olan “Qırmızı Hərəkət” dir. (qırmızı hərəkət dediyimiz Azərbaycan Milli Hərəkatının futbol taktikasının Traktor formasıdır. Bu forma taktika sərgisi olduğu üçün, hər an dəyişə bilər. Yalnız dəyişməz olan Azərbaycan Milli Hərəkatının ulusal kimliyi, amacı və stratejik yöntəmidir.) Diqqət olunarsa, bugünkü “Vilayəte Fəqih” rejimi, sosial alanında olduğu kimi siyasət alanında da bu iki hərəkata qarşı düşmən tutumundadır. Demək, belə olan halda, Yaşıl və Qırmızı Hərəklərin bir ortaq düşməni vardır. Görünən məntiq isə, bu iki hərəkatın birləşməsini tələb edir. Amma, olası gərçəyə baxınca, Azərbaycan Milli Hərəkatı irançılıq baxışı olan Yaşıl Hərəkatının irəliləməsinə yaşıl çiraq göstərməyir. Çünki, Yaşıl Hərəkatın isbatlanmış bir çağdaşlıq və demokratik qafası yoxdur. Yaşıl Hərəkatın nəbzini tutan təməl düşüncə və ideolojik yöntəm, farsçılıq, irançılıq və Vilayəte Fəqihçilikdir. Bir anlamla desək Yaşıl boyanın var olan İslam rejimilə davası yorqan davasıdır. Bu üzdən, Azərbaycan Milli Hərəkatının yönüylə birləşə bilməyən mərkəzçi və fars yönlü Yaşıl Hərəkat, bütün dünya boyda sponsoruna rəğmən öz içində (Farsistanda) bulanaraq nəfəs tükədməkdədir. Demək, Azərbaycan Milli Hərəkatının etgisi danılmazdır. Və, bu hərəkata xor baxan hər kimsələr (şəxs və qurumlar) tez-gec öz payını alacaqdır.
Azərbaycan Milli Hərəkatı gün keçdikcə hər iki düşüncəsəl və gövdəsəl alanda danılmaz güc toplamaqdadır. Quşqusuz, bu gücün qaynağı Azərbaycanın güneyidir. Ortaya qoyduğu modern və çağdaş yöntəmli ardıcıl taktikalarla əski qafalı düşməni öz ardına çəkməyi bacaran Azərbaycan Milli Hərəkatından çox öyrənəcəklər vardır. Sözsüz ki, bu öyrəniləcəyin bir çox payı dışarıdaki aparıcıların üzərinə düşür. Dışarıda özünü lider sanan hərkəs utanmadan, dayanmadan “40-metir”dəki balalarımızdan öyrənməlidir. Yoxsa, özü də bilmədən içəridə sürən özveri və ulusal cəsarətin qarşısında əngələ çevrilir.Bu üzdən çox geç olmadan, “Öz Evimiz”,dəki davranışların yeniləşməsinə qalxmaq gərəkir.
Azərbaycanda Milli Hərəkat baş alıb gedir. Rejimin isə, ona qarşı hər hansı əngəlləmə siyasəti bu gedişatın daha da dərinləşməsini sağlayır. Ancaq baxalım, dışarıda da, ana mərkəzin taktikalarına uyğun hərəkət olunurmu?
Günaztv ortada olan bir sınaq meydanıdır. Günaztv, 4-illik böyük təcrübəni keçirən “Öz Evimiz”in danılmaz bir ürəsidir. 100% mı, 1% mı doğru yoldadır? Bunun hesabı “Öz Evimiz” içində sorular!. Günaz TV, bu millətin dünyaya açılan təkcə telekanalıdır. Kişisəl və fərdi görüşlərdən, ziddiliklərdən, ilişgilərdən, ehtiraslardan, ünvanlardan vb. asılı olmayaraq hərkəsin Günaztv-yə minnətdarlıq borcu var! “Öz Evimiz” içində sərgiliyəcək ən ilkin ərdəm budur. Günaz TV-i istədiyimiz qədər ələşdirə bilərik. Amma ona qeydsiz yanaşmağa kimsənin haqqı yoxdur. “Günaztv-nin yaxında gücü bitəcək! Əhməd Obalı yerlərdə sürünəcək. Biz, Günaztv-nin önünə çıxacayıq!” kimi xayın düşüncələrin Azərbaycan Milli Hərəkatında yeri yoxdur və olamaz da!
Biz, Güney Azərbaycan Qurtuluş Partiyası olaraq Günaztv-nin danılmaz varlığına hər turlu yanaşan, onu qutlayan uyumlu orqanlarımıza, sitələrimizə, şəxslərimizə sağol diyir, öz yanaşım tərzimizi aydınlaşdırmaq üçün bir örnək olacaq davranış arzusu ilə sözümüzü bitiririk: Kaş ki, DAK-lardan birinin Günaztv-yə ünvanlandığı təbrik müraciətinin eynisi də, ikinci DAK-dan gəlmiş olsaydı. Kaşki...
Güney Azərbaycan Qurtuluş Partiyasının sözçüsü
Eldar Qaradağlı
2010-05-05

Ərsan Ərel: "Bir Türk özünü anlayandan sonra daha İrançı deyil, Turançı olar."

Güney Azərbaycan Milli Azadlıq Hərakatının fəallarından olan, yazar-araşdırmaçı Ərsan Ərelin (Əkbər Zülfinin) GÜNAZ.TV Mətbuat Xidmətinə verdiyi müsahibəni sunuruq.

- Əkbər bəy, xoş gördük Sizi! Bu gün Güney Azərbaycan məsələsində ən çox dartışılan məsələlərdən biri də, bu məsələnin həlli ilə bağlı vahid konseptual fikrin olmamasıdır. Bu gün bu məsələdə vahid ideoloji xətt formalaşıbmı?
- Kəsinliklə onu deyək ki, Güney Azərbaycanın ulusal düşüncəsi umulduğu kimi olqun biçimdə biçimlənməmişdir. Biçimlənsəydi bu gün Güney Azərbaycan qonusu dünya kamoyu gündəmindən düşməzdi. Çün, orada bir azınlığın haqqı deyil, sömürü siyasətlərin qurbanı olan 30 milyondan çox insan haqqından söz gedir. Bir də içəridə səslənən düşüncələrlə dışarıda səslənən düşüncələr ayrıdır. İçəri gerçəkləri, dışarı isə xəyallarla qışqırtıları(provoksyonları) yansıdır. Daha doğrusu, içəri düşüncəsəl günün gərəksimlərini, dışarı isə geçmişdə uduzulmuş siyasal oyunların ahvaylarının yansıdıcısıdır. Bu açıda içəriylə dışarını bir birinə bağlayacaq ortaq düşüncələrin azlığından, birlikdə hərəkət etmələrini olanaqsız edir. İçəridə Məhkum olunmuş Türkü, Farsdan ayıracaq etgənlər(faktorlar) gündəmdəsə, dışarda o etgənlərə qarşı gənəldə qaşınmalar var. Örnəyin, Bozqurd işarəsi Güney Azərbaycanda Türkü Farsdan ayıran bir etgəndir. Bu etgən biriləri üçün sıradan görünə bilir. Ancaq bu mitoloji etgənin arxasında böyük bir tarixin olduğunu düşünərsək, topluma ulusallıq açısından nə kimi etgili olduğunu qavraya bilərik. Çox sıradan görünən Bozqurd işarəsi,tarix qururunu itirimiş bir ulusa var olma simgəsi durumundadır. Bu simgə " Sən Farsdan ayrısan” deyir. Quzey Azərbaycanda ulusallaşma dönəmində bu ayrıcalıqları aydınlar üzə çıxararaq, toplumda ulusal özgüvən yartıdılar. Bildiyiniz kimi əski Fars yazını(ədəbiyatı) Türk saraylarının Təpəgözüdür. M.Ə. Rəsulzadə "Klassik fars ədəbiyatına Türk sarayları dayəlik etdilər” dediyində haqlıdır. Bu Təpəgöz sonralar Türkü toplumsal ruhsallıq (Sosyal psikoloji) açısından bütünüylə yox etməyə qalxdı. Bunun üzündən Qəznəli Mahmuddan Qacarlara kimi, Türkcəylə onun ozanları saray qapılarının eşiyində qaldılar. Quzey Azərbaycanda 19.cu yüzilin sonu, 20.ci yüzilin başlanğıcından bu aşağılanmaya son qoymaq üçün düzənli biçimdə aydınlar toplumu aydınlatdılar. Örnəyin M.C. Məmmədquluzadə, M.Ə.Sabir,Ə. Haqverdiyev, Üzeyir hacıbəyli, ... Əski Fars yazınını " Şahit” yazını olaraq topluma tanıdır, onu aşağılırdılar. Məmmədquluzadə çeşitli filatonlarında əski fars yazınını aşağılarkən, bir filatonda isə açıqca o yazını uşaqbaz, nəşəxor yazını olaraq yazar. Hacibəyili bu yazını "O olmasın bu olsunda” Məşdibadın ağzından bir Farsca beytlə "şahit” yazını olaraq dəyərləndirər. Bunların bütün yüzillər boyu yalnış siyasətlərin sonucu, Türkcənin aşağlıq taxıntısından(kompleks) qurtarılması üçün yazılırdı. Bunun üçün Quzeydə Türkcə, Farsca qarşısında aşağılıq taxıntısından az da olsa qurtardı. Ancaq yazınçı (ədəbiyatçı) şeyx Nəsrullahların qazanc qaynağı olduğundan dolayı, yenə də əski fars yazınına qarşı vurğunluq duyanlar az deyildir. İran da son 20 ildə bundan olduqca öz siyasəti üçün yararlanır.
Güney Azərbaycanda yüzillər boyu topluma aşılanan aşağılıq duyğuları toxtadacaq etgənlər üzərinə yatırım qoyulmalıdır. Nə yazıq Güney Azərbaycanda ulusal toplumsal yazının yoxluğundan dolayı, hərə əsir olduğu siyasal düşüncələrin yükünü bu alana daşıyaraq, qarşı durmaların çoxalmasına nədən olur. Buna görə də Güney Azərbaycanın ulusal hərakatındə ortaq bir düşüncəyə varılmır. Bu açıdan da Güneylə bağlı hansısa siyasal, əkinsəl(kültürəl) toplumsal bir qurum yaradılan kimi parçalanmağa sürüklənir. Çün, bu qurumlara qatılan insanların dünya görüşləriylə, kiraladıqları düşüncələr,Güney Azərbaycanın ulusal çıxarlarıyla bağdaşmamaqdadır.
- Hər bir xalq azadlığını və bütövləşməsini əldə etmək üçün, ilk olaraq düşüncələrində onun fəlsəfi-ideoloji bazasını yaradır. Ondan sonra bu, sistemlə hərəkət edir. Biz bunu Alman xalqının birləşməsində də görürük. Ancaq, bizdə nədənsə,azadlığın əldə edilməsi üçün, "proseslərin yubadılmasını”, "mənasız dartışmaları” görürük. Siz, mənim səsləndirdiyim fikirlərlə razılaşırsınızmı?


- Bütünüylə doğrusunuz. Burada bir neçə etgili etgən vardır. Toplumun inancı, gələnəksəl düşüncələrin tutuculuğu, çağzsız əkinsəl anlayışların anlına ulusallıq damğası vuraraq yaşadılması, qonuyla bağlı ən önəmli etgənlərdir. Dini bizə uşaqların gələcəyi üçün gün ağlamaq yerinə, ölülərə ağlmaq kimi, Kültürü də yaşamın bir güncəl bəzəyi yerinə ölü dədələrin qalıtı( irsi) olaraq aşılamışlardır. Buna görə də biz güncəl qonuları deyil, ölülərin əski savaşlarını sürdürən bir ulus görümündəyik. M. ə. Sabir deyər,” Şəhri məlumunuzun vəzi qərari necədir? Həmdüllillah necə görmüşdüsə Nuh öyləcədir.” Bizə aşılanan kültür də bu din kimidir. Yüzillərin hərmsaraylarında tökülən göz yaşlarını, zalımların çeşitli cinayətlərini, nökərçılik, xanlıq, bəylik davranışlarını çağımızın gənclərinə aşılamanın sonucu, belə bir gerici toplum durumuna gəlmişik. Ancaq bizimkilər xan bəy görünmək üçün, bu gericiliyi gənciliyə aşılamaqla uğraşırlar. Çün, onların düşüncələrinin nisgil durağı Koroğlu belə deyil, xanların buyuruqlarıdır. Bu açıdan geçmiş ölülərin savaşları güncəl qonulardan bizi uzaq tutur. Bu gün Güney Azərbaycanın ulusal hərakatında bu əxlaqın yaşanmasından dolayı, sıraqulluq(hiyerarşı) takımerki(oliqarşı) istəklər qarşı durmaların başında gəlir. Biriləri başqalarına qarşı qoymaq üçün başına özündən çirkin neçə kişini toplamış, dediyiniz yersiz çağsız dartışmaları gündəmdə tuturlar. Bunların bütünü gericilikdən qaynaqlanır. Bunlardan qurtulmaq üçün, bizi yerə,çağa sınırlandıracaq bütün düşüncələrdən qurtulmamız gərəkir. Alman ulusu Luterin Vatikandan cəhənnəmin qəbzini alıb qaçışından sonra, bərbərlikdən, Germançılığa döndü. Almanlar onlara aşılanan bütün özgəçiliklərdən qurtulandan sonra, özgüvələ ulusal kimlik tapabildilər. Bizdə bu olmamışdır. Bizdə sıra dışı düşünənlər dinçilərə görə Kafir, hakimiyətlərə görə Vətən xainləri olmuşlardır. Bu anlayışlar olduğu sürəcə hansısa güncəl dartışmaların çözülməsini gözləmək çətin olar.
- İranı min illər boyu türk sülalələrini idarə etməsi bir tarixi gercəklikdir. Ancaq, cox təəssüflər olsun ki, iki yüz il ərzində türk sülalələri fars mənafeyinə xidmət edən siyasət yürütdülər. Nəticədə də, İran türkün nəzarətin çıxıb, farsın nəzarəti altında keçdi və türk toplumu İranın min illər boyu içtimai-siyasi və sosial- mədəni həyatında oynadığı aktiv rolu və passionarlığı sıradan çıxdı. Bu, Azərbaycanda bəzi tarixçilərin, araşdırmaçıların ortaya gətirdiyi fikirlərdəndir. Bir araşdırmaçı olaraq sizin yuxarıda səslənən fikirə münasibətinizi bilmək maraqlı olardı.
- Mən bu qonuları Quzey Azərbaycanın tarixçilərində gördüyüm üçün, 1993-ci ildə Cümhuriyyət qəzetində "Güneyin Quzeysiz ağrıları” başlıqlı çox sayda yazılar yazdım. Bir sıra müəyyən səbəblər və anlaşılmazlıqlardan dolayı yazıları dayandırdım. Bir həftə sonra prezidentin xüsusu idarəsindən yazıların dayandırılmasının nədənini sordular. Mən nədənlərimi dedikdən sonra , başqa bir yerdə onların sürdürülməsini istədilər. Ancaq mən məmur olmaqdan qorxduğum üçün ona razı olmadım. Hörmətli Azərbaycan Respublikasının eks-prezidenti mərhum Əbülfəz Elçibəy də sürdürülməsi üçün neçə kəz Kələkidən sifarşı yolladı.
Nə yazıq Azərbaycanda tarıxlər Avropa mərkəzçilik quramçılarının kopiyasıdır. Azərbaycanda tarıx bilimi olduqca gəlişməmişdir. Bunun da ən böyük nədəni egemən ulus olan Rusların qısıtlamalarıdır. Bu açıdan topluma olduğu kimi gerçəkləri yansıda bilməmişlərdir. Örnəyin B. Vahabzadə Gülistan dizgəsində(poemasında) "Ağalar kimidi hər ikisi də yad” deyir. Bildiyimiz kimi Türk sülaləsi qacarlar dönəmində Azərbaycan ikiyə bölünmüşdür. Bu yanlış tarıxlərin yazılmasından qaynaqlanır. İranda Türklər son min ildə deyil, oranın əski yerliləridir. Caməüttəvarixdə oranın bütün yer adlarının Oğuzxanın verdiyi yazılıdır. Öğuzxan mifinin ən azından miladdan öncə 3500-4000 il olduğu deyilir. Ancaq Farsların Afriqadan bu bölgəyə 3000 il öncə belə gəldiyi hardasa yazılmamışdır. Bu gün Farsların ən yaxın soydaşları olan Svahillilər (60milyondan çoxdular, Fars dili isə bu dilin bir ləhcəsidir.) Tanzaniyada, Uqandada, Konqoda, eləcə də Afrikanın doğu ölkələrində yaşamaqdadılar. Farslar yüzillər boyu Türklərlə burada qohumluq ilişgiləri qurduqdan sonra, azacıq Afrikalı soydaşlarından seçilirlər. Ancaq İranın Güneyində(bəndər abbasda) olduğu kimi Afriqalılıqlarını qoruyurlar. Bu açıdan bizdə tarix gerçəkləri deyil, Avropalıların mərkəzçı siyasətlərinin yansıdıçısıdır. Bunu son yüz ildə qacarların boynuna yıxmaq da doğru deyildir. Bunu Qəznəli Mahmuddan bu yana gəlmiş geçmiş bütün Türk hükümətlərində görmək gərəkir. Türk hükümətləri özlərində daha vasılı olanı qırağa qoyub, özgələrində olmuyana olanaq yaratdılar. Farslar islamdan 300 sonra qoşuqla(şeirlə) tanış olarkən. Türklərdə onun daha gəlişmişi olmuşdur. Divaniluğatda bunu açıqca görürük. Ancaq son iki yüz ildə Türklərin üç qitəyə egemənliyini (asiya, afriqa, avropa)içinə sindirənmiyən sömürücü güclər, uydurma tarixlərlə yanaşı, Türklərə qarşı geniş alanda savaş açdı. Qacar mirzəsi olan Cəlalutdövlənin, M.F. Axundovun, Z. Marağalının, Tərbizli Talıbovun, sonralar Kəsrəvinin, İranşəhrin, Şəfəqin... Farsçılıq hərəkətinə qatılmaları bilimsəl deyil, siyasaldır. Bunların arxalarında sömürü izləncəsi (proqramı) bilimsəl olaraq görünürdü. Bu açıdan Qacarları suçlamaq doğru deyildir. Qacarlar dönəmində, Türk dili fars diliylə yanaşı devlət diliydi. Nasirətdin şah ikinci avropa gəzisindən sonra(1875), Rusiyada olan qazaq əskri düzənini %75 üst düzey əsgərlərin Türk olması qoşuluyla yaratdı. Möşirütdövlə Əski İran tarixi yapıtında, Qacar devlətinə yalmanmaq üçün,onların Sülaləsini əski bir Türk sülaləsi olan Əşqanlılara bağladı. Demək istədiyim, Qacarlarda Türk olmağı aşağı görmək kimi bir olay söz qonusu deyildi.Ancaq yüzillər boyu din çadırı altında Farslar saraylarda etgili olmuşlardır. Qacarlarda isə bu etgi son hədə çatmışdır. Buna görə də Avropanın yardımıyla bir məhtərin(rıza şahın) devlət çevirilişiylə o boyda devlətə son qoyuldu. Çün, saray öz kökü üstündə durmamış, özgə köklərə boyun əymişdir. Son min ildə Türk xaqanları yalnız siyasal egemənliyə üstünlük vermişlərdir. Bu açıdan başqa alanları özgələrə qaptıraraq, onlara olanaq yaratmışlardır. Bundan dolayı, Türk orxan, yenisey yazıtlarında olduğu kimi daha özünü göylərə qaldırmırdı. Bu gün Quzey Azərbaycanda da devlətlə bilginlərin yanlışından dolayı, toplumda dil, tarıx güvəni olduqca azdır. Yazılmış tarixlər çəlişgili (ziddiyətli) dil isə ikinci əl bazarına(bit bazarına) dönüşmüşdür. Elə Qacarlar dönəmində də bu durum vardı. Bu gün Azərbaycan dilinin durumuna baxsanız bunu görərsiniz. Hər kim hansısa bir yabancı dilin ölüsünü düşüncəsinə uyğun bilirsə,bu dilə daşıyıb, dilə yük edir. Mən bu qonulara sizə yolladığım " Dündən bu günə Güney Azərbaycan” başlıqlı yazılarda deyinmişəm.
- Hazırki, və gələcək vaxtlarda İranın türkləşməsi ideyasına neçə baxırsınız?
- Mən özlüyümdə bir az sıradan vətən anlayışından uzaq düşünənəm. Güneydə ikinci, üçüncü sinifdən firdovsinin o zallə yapıtı bizlərə oxudulur. Bir Türk özünü anlayandan sonra daha İrançı deyil, Turançı olar. Bunun üçün mən özümü anlayandan sonra o addan bütünüylə soyunmuşam. Mənim vətənimi sınırları, danışdığım dilin sınırları boydadır.Ancaq bu vətən özünü yeniləmirsə, varsallaşmırsa, qohum qonşularını da itirə bilər, özünü də. Bu gün bağımsız devlət olan Quzey Azərbaycan da belə dilin yaşaması quşqu altındadır. Nədənini isə dilin yüzdə doxsanının qocalığında axtarmaq olar. Güney Azərbaycanda da Toplumdan alınmış dil, tarix güvəni qaytarılmayana kimi bunlar xəyallardır. Nə yazıq bizim bu qonulara siyasal, toplumsal, əkinsəl yatırımımız olduqca azdır.
- Maraqlıdır ki, dünyanın təbii-resurslarla zəngin dövləti olan İran İslam Respublikası geopolitik proseslərdə özünü bir güc dövləti kimi göstərə bilmir. Bunun səbəblərini nə ilə bağlayırdınız?
- Qacarlardan sonra, o ölkə sömürü güclərin egemənliyindədir. Oranı yönəldənlər isə bütünüylə, onların oyuncaqlarıdılar. Bağımsız olmayan yönətimlərin ,bağımsız bir güc olma olanaqları olmaz. Çağın gərəksimi olan bilimlərin qısıtlandığı bir yerdə, gücə çevrilmədən söz etmək olmaz. Bu açıdan yalnız oradan deyil, ideolojiların sınırladığı bütün devlətlərdən, uzun sürəli güc olmanı ummaq yersizdir.
- İranın gələcək dövlət modelini necə görürüsünüz?
- Görmək istəmədiyim bir yerdə, modeldən danışamam. Ancaq Azərbaycan Türkü orada Dilini gəlişdirib, varsallaşdırarsa, çox çəkmədən bizim diləklərimiz çin ola bilər.
-Sonda, Sizə öz təşəkkürümü bildirirəm suallarımızı cavablandırdığını görə.
Siz də sağ olun. Umaram sorularınızı doğru anlayıb, doğru yanıtlaya bildim.
Söhbətləşdi: Elnur Eltürk

Hilal, Amstérdam Toplantısından bir İzlenim

Bayraqçılıqdan bayraqsızlığa!*
Amstérdam Toplantısından bir İzlenim

12 Aralıq (Désambér): Saat 520 Köln’den qatar ile yola çıxıb, Mönşéngladbax şeheri üzerinden axtarmalı (qatarı deyişdirerek) Amstérdama gédirem. Mönşéngladbaxa bir duraq qalmış “demir yolları üstünde insanların dolaşdığınadan qatarımız buradan ileri gétmeyib, burası son duraq olaraq Kölne géri döneceyik. Mönşéngladbaxa géden yolcularımızdan otorposları(otobusları) qullanmaları istenilir” duyurunu (anonsu) éşidince bağlantı qatarı qaçırıb bir saat yubanmağım kesinleşir. Saat 10 sularında Amstérdama varıb, zaman öldürmeden taksıya atlayıb birbaşa toplantı yérine gédirem, 20 deqiqeden sonra yérin deyişdiyini giriş qapının üstündeki yazıdan öyrenib, yéni yére yollanıram. Taksıcı adrési tapmaqda baya zorlansa da ora-bura téléfon édenden sonra meni toplanağa (toplantı yérine) çatdırır. Salona girib, çoxunluğu orta yaşı aşmış qır saçlı beylerden oluşan uzaqdan-yaxından tanıdıqlarımın uzun zamandan sonra géne bir arada eyleşdiklerini görüb sévinirem! Amfitéatrın géniş sekisinde (sehnesinde) bir danışmacı kürsüsü önünde 12.12.1945-12.12.1946 arası Günéy Azerbaycanda qurulan Démokrat Firqesi Hökümetinin başçısı S. C. Pişeverinin orta boy aq-qara bir şekili asılmış, onun bi iki métir sağında Divan adlandırdıqları çoxunluğu yéni éle de eski fédéralçılardan oluşan 7 kişilik Yönetici Qurulu üyeleri yér alıblar. İlk baxışda “ağırbaşlı” görünen qızqın danışıqlara baxmayaraq qırmızı-turuncu prede-asqıların boyasına bürünen salon şenlik havasını çağrışdırmağa daha üstünlük vérir.
Qatılımcıların (iştirakçıların) bir bölümü éle de aparıcılar bir gün erken gelerek önceki axşam öz aralarında “toplantının yol xeritesi” adı vérilen bir gündem tutanağı(protokolu) hazırlayıb, indiki danışıqlar da el qovzamaqla vaxt alınaraq 3-5 deqiqelik onun üzerinde gétmelidir. Anlaşılan, tutanaq anlaşıldığı kimi yazılmayıb, bir néçe söz, o sıradan İstiqlal sözü bilinmeyerek yazqandan (qelemden) düşübdür. Öyrendiyime göre Yönetici Qurulu séçimi olmayıb, üyelerin kimler olmağı da éle dünen yada önceden bellirlenibdir.
Toplantıya qatılanların çoxunluğu Almanyadan, İsvéçden olmaqla géçmişdeki toplantılardan bir-birlerin tanıyanlar, ancaq ilk kez bélençi toplantıya qatılanlar da yox sayılmazlar. Génellikle qatılımcılar dörd istiqlalçı, bir fédéralçı örgütden, bir néçe dernek üyeleri ile çox sayıda bireylerden(ferdlerden) oluşur. Qatılımcıların ezici çoxunluğu istiqlalçılardan oluşursa da “yéni” éle de “eski” fédéralçıların başatlığı étmeleri gözden qaçmır.
Gündem Tutanağı açıqca iran adlandırılan yérin yönetim qarşıtlarının (muxaliflerinin) yazınını (edebiyatını) yansıdır. Danışıqlar “uzlaşmacı”(kompomis yönlü) özellik daşıyırsa da anlaşılmazlıqların ört-bas édilmesi gizlenmir. Aqsaqqalların birinden “gelün biz minimumların üstünde anlaşax taki maksimum işler görax” önerisi, ilk baxışda qulaq oxşayıcı bir söz olsa da içinde böyük anlaşmazlığın yatdığı da bilene aydın olur. Démek, ay Qurtuluşçu bayrağından, toprağından, amacından el çek, gel bizimle bir yolda –minimalist- ol! Söz sırası, danışıq-davranışından bélençi toplantıya ilk qatılması olduğu belli olan bir ağbaş yurddaşımızın fars toplantılarında olan uslubla yumuruqlanmış elinin gösteri(şehadet, işaret) barmağını qılınc kimi havada sağa-sola fırladaraq gür sesle qarışıq bir dilde hedeleyici sözleri toplantıya damğasın açıqca vurur. O, fédéralçılığın tek çıxış yolu olduğunu éle de Pişeverinin qoyduğu örnekden başqa séçeneyin olmadığını, kürdler ile işbirliyini seslendirerek “and” içdirmeye çalışır. Dinleyicilerin uzun süren çaşqın baxışlarını görünce déyesen gürültülü davranışı, sözleri öz qulağını da azarlayıb, danışığının sonunda sesi gétdikce yumuşalmaya doğru géderek batır. Sonra, bu davranışa yorum olaraq tanımadığım bir qatılımcıdan qulaq ardı bu sözü éşidirem: İstiqlalçı birisi béle éleseydi, déyerdiler indiden asıb-kesirler!
Söz sırası mendedir, buarada “toplantının yol xeritesi”ni de oxumuşam. Sözüme menden önceki uzun-uzadı danışan yurddaşımızın hedeleyici davranışına tepki olaraq “umarım men de duyqusallığa qapanmayam” ile başlayıb déyirem: Günéy davası bir düşünsel(idélojik) dava déyil onun temeldaşı da irançılığa qarşıdır. Bu Yol Xeritesi iran adlandırılan yérin qarşıtlarının -Yaşılların- xettini yansıdır. 3-5 deqiqe vaxtım var, ancaq sözümü aparıcı xanım burda kesib déyir: vaxtımız azdır déyilmiş sözleri bir de tekrar élemiyek. 1 deqiqelik sözümü sürdürüb déyirem: Bugünkü davamız géçmişdeki Meşrute, Pişeveri hereketleri ile qarşılanmaz, bu modérn milli bir hereket, felsefesi de Türkçülükdür, bu yazıda (yol xeritesinde) Türkçülükden héç söz yoxdur . Modérn bir hereketi 60 il bundan qabaqkı yöntemler ile qabağa aparmaq olmaz; bir de bizlerin çoxu azından 20-25 ildir içeriden çıxmışıq içeride olub-qalanları anlamaqda zorluq çekirik, bizim hereket bağımsız qurtuluş hereketidir, “Yaşıla” bağlanmaz, bu hereket ondan eskidir, kimse kimseye qatılmalı olsa da onlar bize qatılmalıdırlar, biz onlara yox.
Danışıqlar sürüb, saat iki sularında ara vérilerek “workshop” adı vérilen qruplarda danışıqlar başlayır. 20-30 kişiden (neferden) oluşan 7 deyişik otaqda yérleşen qruplara birer Yönetici Qurulu üyesi başçılığı ile 3 kişi aparıcılıq édir. Qruplar-a,-ı qatılmaq, deyişmek serbestdir. Ancaq, görünen kimse qatıldığı qrupdan başqasına deyişdirmir. Bizim qrupda danışıqlar güncel qonular olmaqla génelde istiqlal, fédéral üzredir. Burada géden danışıqlardan elde édilen sonuclar tutanaq olaraq toplantının sonuc bildirisine yansımalıdır. Qrupda olan Türkmen soydaşlarımızdan biri déyir: Fédéralçılıqdan danışmaq vaxt itirmek, özümüzü aldatmaqdır. O Sovét Birliyini örnek vérib déyir: Bildiyiniz kimi Sovétlerde, bütün institutları ile özlerine bağlı 15 cumhuriyet var idi, ancaq urusların isteyi olmadan bu cumhuriyetlerde héç ne olmazdı, Qırqızıstanda, Qazaqıstanda, Türkmenistanda yérli xalq eritilib bütünlükle uruslaşdırılmaqdaydır, yérli oxullar artıq yox sayılmaqdaydır. Bélençi cumhuriyetlerde béle, xalqımız öz kimliyin qoruya bilmediyi yérde néce fédéralçılıqdan danışmaq olar, farslar hankı haqları gerçekden fédéral bölgelere vérerler? Yuquslavı’da yürümeyen fédélalçılıq kesinlikle iran adlandırılan yérde yürümez!...
Danışıqların uzlayışcı yataqda gétmesine çaba gösterilir, men de söz alıb déyirem: Birliyimiz olmursa da iş-birliyimiz olabiler, bu da bağımsızlıq (istiqlal) isteyi üzerinde gerçekleşe biler, bağımsızlıqda dil isteyene dil, fédéral isteyene fédéralçılıq, özgürlük(azadlıq) isteyene özgürlük, bayraq isteyene bayraq, bütövlük isteyene de bütövlük vardır.
Vaxt sona çatır, ancaq bir-iki qrup danışıqların sürdürürler, vaxtı qullanıb otaqların birine girirem. Oradakı danışıqlar da her zamankı sonu olmayan çéşitli qonulardan başqa déyil, burda da yénileri duyqusal danışıqlarından éle de qonulara yanaşmalarından hasadcasına tanımaq olur.
Salonda eylenceli bölüm başlayıb, buarada isteyen de yémek yéyebiler. Yémek qonusuna bundan artıq da toxunmağa deymez! Eylenceli bölüm çéşitlidir, oyun havalarından muğama dek uzanır, ancaq en coşqulu bölüm Günéyin özgürlük harayçısı, öz déyişi ile xalqımızın “deli” ozanı Araz Élses’in çıxışıdı. O sazı-sözü ile dile gelmeyen duyquları qanadlandırıb, alqışlar içinde, qabarıq ulusal menliye bürünen yumuruqları qurtarıcı qurd simgesine dönüşdüren “haray haray men Türkem” sözleri salonu yérinden oynadır. Bir sıra qatılımcıların ses-sese vérdikleri Qurd Ulayışlarını ilk kez éşiden bir sıra “démokrat aydın”ların qabarıq oturuqları oturduqları otruqaclarda (sendelilerde) gétdikce kiçilib aşağı batması da gözden qaçmır. Danışıqlar sırasında, Araz salonda olmasa da déyesen olub-bitenleri sézib, xeberi vardır! Oxuduqlarının hamısı bağımsızlıq, bayraq ile ilgili fırıldaqçılığa kesgin tepkidir. Bunun üzre, programdan sonra qonaqévinde öz aramızdakı danışıqda “Divan”da oturanların biri, yarı zarafat, yarı ciddi Araza üz tutub “bütün gün toxuduqlarımızı sen zay étdin” démesi de burda vurqulanmalıdır!
Toplantıya çağrışda, bu toplantının düzenlenmesi héç belli bir qrupa bağlı olmadığı bildirilmişse de eylenceli bölümün aralarında İstiqlal Partisi üyeleri déye sekiye çağırılan kişilere, toplantının düzenlemesinde vérdikleri emekden dolayı sağol déyilmesi alqışlansa da bir sıra qatılımcıların bir-birine himli baxışları da gizlenmir.
Qonaqévinde, kimi çoxdan görmediyi dost-tanışları ile kimi de yéni tanışdıqları ile kiçik qruplarda gécenin géc saatlarınadek içden, gönülden danışıqlar aparırlar.
Bazar günü toplantı bildirilen çağdan bi iki saat géc başqa bir salonda başlayır. Yüz kişiyi(nefri) ancaq içine sığdıran salona, qonaqévine yavıq olduğundan yaya(piyade) gédilir. İlk başda toplantıdan çıxacaq Açıqlama yada yazılan déyişle “Beyaniye” qatılımcılara paylanıb, onun üzerinde danışıqlar olur. Açıqlama içdenlik baxımdan dünenki “yol xeritesi”nden ayrılmazdır. Yalnız girişde bir az eklemeler, isteklere de biri artaraq 12 olubdur. Dünenki yol xeritesinde bilmeyerek İstiqlal sözü düşmüşdü, bügün ise bilinerek yazılmayıbdır! Toplantının önceden hazırlanmış “yol xeritesi”nin éle de “açıqlama”sının giriş sözlerine baxalım: Amstérdam diyaloq toplantısı İran İslam Cumhuriyetinin siyasi, iqtisadi ve ictimai böhranlar içinde çabaladığı günlerde kéçirilmekdedir. Siyasi hakimiyet ciddi sarsıntılar içindedir. İranda yaşayan toplumlar (sonra deyişib milletler) daha eveller olduğu kimi, bu réjimin basqısı altında yaşamaq istemediyi üçün öz étirazlarını bildirmekdedirler. Dini déspotizmin heyatinin sonu geldiyi bu günlerde Azerbaycan-Türk milletinin milli, mübarizesine daha sıx şekilde şahid olmaqdayıq.... Üstdeki bu kiçik alıntıdan bu toplantının hankı yolda aparılması açıqcasına ortadadır. Bu yazının yazı dili hankı düzéydedir, bir yana qalsın, onda géden düşüncenin ana çizgisi iran adlandırılan fars devletin “réformcı” adlanan qarşıtlarının yazınından başqa déyil, burda yalnız réjim daha doğrusu erk (iqtidar) davası gédir, dizge(sistém) davası yox! Açıqlamada fars sözü kesinlikle yoxdur, onun yérine –Günéy Afrıqa Élliyi (Cumhuriyeti) qıraq- héç bir siyasal yüklem daşımayan “apartayd” sözcüyü qullanılıbdır.
Açıqlamanın üzerinde danışıqlar başlayıb, géçmiş iranlı örgütlerde her zaman tutanaq gereyi olduğu qadın, uşaq, işçi haqları gibi bir sıra basmaqalıb(kilişeli) toplumsal qonular da ortaya atılır. Men de söz almaq isteyirem, aparıcı bey mene vaxtın az olduğunu gerekce göstererek déyir: Ne olar Siz danışmayın da! Bunun üzere ön sırada oturanlardan “niye qoymusuz danışa” sesleri gelince kiçik bir qarqaşa yaşanır. Ne ise mene söz vérilir. Déyirem: Biz kilişeli qonulara girmek zorunda déyilik, ancaq bu Açıqlamanın héç bir yérinde fars sözü işlenmeyib, bizim davamız şovenist fars réjimi, hakimiyeti ile dir, bir de 4. istek açıqcasına fédéralçılığı ortaya qoyur.
Gereksiz görülende(!) söz vaxtı çox qısıtlanır. Örnek üçün, danışmaq isteyenin birisine aparıcı xanım 30 saniye vaxt vérir, ancaq bu 30 saniye vaxtın az olması üzerinde néçe deqiqe tartışma gédir! Başqa qonulara géçmek zorunda olduğundan, Açıqlama üzerinde düşünce-önerileri yazılı olaraq Yönetici Quruluna vérilmesi istenilir, ancaq Açıqlamanın son çıxışından belli olduğu kimi bu yazılı öneriler géçersiz olub, fars sözü ise bir kez yérin alıbdır.
Qadın haqları üzre yazılmış iki bildiri oxunur. Bir Cemiyetin verinden yazılan, 3-4. sınıf uşağın inşasına daha çox benzeyeni, oxuyan uzun-uzadı oxumaqda baya zorluq çekir. Obirisini de Yönetici Quruluna başçılıq éden xanım yazıb, oxuyurken “burası féministlerin yığıncağı déyil, bizim başqa sorunlarımız var” tepkisi ile qarşılanınca géne qısa süreli bir qarqaşa yaşanır. Bu qonu ara-sıra daha dartışmalı durumları da yaradır. Örneyin; danışmacının birisi qadın haqlarının qorunmasını daha qabarıq biçimde savunanlara, qadınların toplantıdakı sayısının azlığından yaxınanlara üz tutub “be siz özüz niye qadınlarızı yanıza alıb getirmediz?” démesi.
Dünen “gelün biz minimumların üstünde anlaşax taki...” déyen aqsaqqalımız söz alıb, “qadın” sözünün yérine “xanım” işledilmesini çox vurqu ile qanıtlamağa çalışır. Belli olan, o, qadın ile xanım sözlerinin ikisinin de dişi insanlara déyilmesini bilir, ancaq bunların ayrı-ayrı anlamları olduğunu bilmir. Déyir: “Günéyde biz xanım diyerux Şumalda qadın diyeller, biz bunu Güneylilere göre yazırux, gerek xanım işledex”. Bu arada başqa öneriler de seslenir. Birisi uşaq haqları ile ilgili bir bildirinin yayınlanması, birisi de Qarabağ-Xocalı ile ilgili bir Açıqlama yayınlanmasını isteyir, ancaq, Qarabağ qonusu indilik burda gündemimiz déyil sözü ile qarşılanır. Ara vérilib, çay ile bağlava ağızları şirinledir.
Bélençi yérlerde kitab, qezét kimi yazılı gereçlerin (matéryalların) sunulması gözlenir, ancaq béle déyil. Iki kitabdan başqa héç ne yoxdur, birisi dil bilgisi üzre, obirsi de şe’r kitabıdır. Bunları, yazarlar özleri getirib, maraqlılara armağan olaraq da vérirler! Men de “Günéy Azerbaycan’ın Ulusal Bayrağı” adlı yazımı çoxaldıb, toplantının ilk günü paylamışdım. Burda görünen görüntü (menzere) yazılı yoxsunluğumuzun açıq örneyi olaraq durumumuzum néce acınacaqlı olduğunu sergileyib, derinden düşünmeyimize gerekce olur.
Ulusal Dévinimin sıralarından olan dusdaqlılarla ilgili bir açıqlama oxunur, bir-iki öneri ile sonuclanır. Oxuyucu, özünü 41 ilden beri Azerbaycan sorunu ile siyasal temelde uğraşan, 26 ilden beri de bütün azerbaycanlı qrupların arasında bağlaşdırıcı, uzlaşdırıcı birisi olduğunu bildirerek qatılımcılara tanıtdırır!
Qaşqaylı bir soydaşımız söz alıb, toplantını qutlayaraq Qaşqay Élinin gözü Azerbaycanlıların yolunda olduğunu démesi, derin duyqusalığa yol açıb, dayanışma (hemreylik) qarşılığı böyük alqışlarla desdeklenir.
İçeriden Avrupaya yéni gelmiş bir genc, özünü içerideki örencilerin sözcüsü olaraq tanıtdırıb, söz aparır. O, toplantının Açıqlamasında(Beyanesinde) géden bir sıra qonulara toxunub, déyir: Niye Milli Hereketin 1374-de (1995-de) olan fealiyetlerinden, Örenci Hereketinden söz gédmeyib, yalnız 1384-85 (2005-2006) olaylarından söze başlanır. Sonunda da éşikde olanları içeriye yol göstermeye qalxışmaqdan uzaq durmağa yalnız desdek olmağa çağırıb, “Yaşıl Dalqa”ya qatılmamağı vurquluyurken böyük alqışlarla qarşılanır.
Sonuncu qonuşmacı çoxlu dartışmadan sonra 7 deqiqelik vaxt isteyinden 4 yénib, Ulusal Dévinimin aparıcı ölü-diri kişiliklerinden (şexsiyetlerinden) ad apararaq onların bu yolda vérdikleri emeklerini anımsadıb, bir çéşit qahramanlaşdırır. Bu qahramanların başında da öz uşaqları ile özge bir dilde danışan, bir-iki il önce obir dünyaya köçen, susqun alım qocalarımızdan birisini, siyasal düşünce yaxınlığından dolayı yérleşdirir. Sayılan adların içinde yurddışında olan, ayaqlarına daş deymesin illerden beri düz yérde yürüyen, bir tümce(cümle) béle öz dillerinde yaza bilmeyenlerin adı da çekilende yanımda oturanların birisi obir yanındakına déyir: Bu niye béle yaltaqlıq éliyir? Yanıt: Yaltaqlıq déme, yaxçı déyil, bu yağ çekir! Çörek borc vérir sabah da alacaq. Bu danışığı éşidenden sonra men de öz-özüme déyirem: Néce oldu, o Élçibeyler, Amanlılar, Çéhréqanlılar, Abbas Lésanlılar, Ezimi Qedimler, Ekber Azadlar éle de onlarca bu yolda canlarından mallarından géçenler qahraman olmurlar da yél esintisi ile bu yana gelenler bir atışla qahraman olurlar. Démek qahramanlar doğulmazlar, yaradılarlar sözü doğrudur!
Gelecek toplantını hazırlamaq üçün orda olan-olmayan 50 kişilik bir hazırlıq komitesi oluşdurulub, sıradakı toplantının harada, néce géçirileceyi de onun qararına bağlanır.

Sonuc:
Çoxunluğu illerden beri bir-birini tanıyan, kimin kim olduğu artıq belli olanların uzun süren durqunluqdan sonra géne bir araya gelmeleri çox sévindiricidir. Hamının bu işde istekli, xoşgörülü, bir yéni başlanğıca umudlu, bu üzden de gereksiz çaxnaşmadan qaçınır olmaları bir gerçek olaraq üzlerinden oxunurdu. Bu toplantının da başqa toplantılar gibi quruculuğunda (organizasiyonunda) olumlu yanı, olumsuz yanının olması héç önem daşımır. Önemli olan ondan elde édilen sonucdur.
Bir sürü insan dünyanın dörd bir bucağından ora toplanıb, bunların bir çoxu işinden el çekib, üstelik hamı belli bir parasal hezine de qullanıbdır. Gelenlerin ortalama 300 Avro géderleri olmuş olsa, 200 kişi barmaq ucu salıb-çıxmaqla 60 000 Avro artı salon éle de başqa géderler ile 70 000 Avro, başqa déyişle azından 100 000 $ üzerinde bir parasal arac qullanılıbdır. Bu da önemli déyil! Önemli olan, ora gelenlerin yanqıların söndürmek, xeyal qırıqlığına uğratmamaq, içlerindeki dürtünü (motivasiyonu) illeriye doğru güclendirmek, umudlarını yoxa çıxarmamaq, yéni başlanğıcın doğrudan da yéni olmasını göstererek gelecekdeki işlerimizin sağlam bir temele oturtulmasıdır.
Toplantıda “workshop” adı vérilen yöntem bu alanda deyişik ilk dénetim, ancaq vaxt öldürmeden başqa bir vérimi olmadığı üçün başarısız idi. Eylenceli bölüm qısa olsaydı, danışıqlara qoyulan qısıtlamalar azalabilerdi.
Birinci gün toplantıya qatılanların sayı iki qat, ancaq ikinci gün yarıya yénmesi düşündürücüdür. Yoxsa, bu toplantıdan da bir şéy çıxmayacağını alqılayıb, uzaqlaşdılar?
Yönetici Qurulunun önceden bellirlenmesi, kimlerin hankı yétki ile bu işe qalxışdıqlarının sorusun ortaya çıxarmaqla “yol xeritesi”nin de birilerinin verinden önceden hazırlanıb, quraşlı (planlı) olaraq toplantı gécesi yalnız o çerçivede bir sıra hazırlıqsız qatılımcılarla onaylayıcı danışıqların aparılması, onların qısıtlı önerileri béle bu Yol Xeritesine yansımaması toplantının saydamlığına (şefaflığına) ağır kölge salır. Qadınlar, dusdaqlılarla ilgili yazılan açıqlamaların ikisinin de belli bir örgütün üyelerinin yazmaları, kimlerin arasınad iş bölüşüyünün gétmesini açıqca gösterir. Bu toplantıdan amac, yalnız bir sıra önceden bellirlenmiş istekleri onaylandırmaqımışsa bu qeder xerce gerek olmadığı gibi bu qeder insanı da bir araya getirmek doğru yöntem sayılmaz. Ora gelenlerin, yéni bir başlanğıc üçün geldikleri göz adrı édilenmez!
Sorunlarımız olduqca böyük, ancaq ne yazıq sorunlarımızı çöze bileceyimiz ölçüye yétişmemişik, uzaq görenliyimiz olmadığı gibi dünyada baş véren siyasal qonuları yéterince anlamağa, gereken xırdalamağa (analiz étmeye) yéteneyimiz çatmır. Her zaman bir addım illeri iki addım dalı gétmekdeyik. İlkesizlikle(prensipsizlikle) durmadan bi taktik deyişdirib, bu üzden de amacımızıdan çaşırıq. Her bir toplumsal, siyasal dévinimde ilerileşme, gelişme, yetişme olar, ancaq nedense bizde gérileşme, yozlaşma olur! Biz bütövlükçülükden irançılığa, bayraqçılıqdan bayraqsızlığa, bağımsızlıq-qurtuluşçuluqdan da fédéralçılığa –oxu fırıldaqçılığa- bilmezliyin sürüklenirik. Haçan özümüze geleceyik!
Amstérdam söyleşim (diyalog) toplantısı düşünce olaraq çox başarılı, yöntem olaraq sulandırıcı üzücüdür. Doğruluq-düzlük olmayanda “yalan ayaq tutar, ancaq yériye bilmez” déyimi géçerli olar.
Amstérdam toplantısı “daynasorlar” ile “Yavru Qurdlar”ın boy gösterme ortamı olmadı! Yavrular bilincli olaraq méydanı “daynasorlar”a bıraxdılar. Onlar “daynasorlar”ın neslinin tükenmekde olduğunu yaqşı bilirler.

Hilal
Almanya, Köln şeheri